Phương Pháp Kế Toán Là Gì? Tổng Hợp Các Phương Pháp Kế Toán

Ngày nay, việc quản lý tài chính và kế toán đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với mọi doanh nghiệp. Để có thể hiểu rõ về tình hình tài chính của một tổ chức hay công ty, cũng như đưa ra các quyết định kinh doanh hợp lý, người quản lý cần sử dụng các phương pháp kế toán. Vậy phương pháp kế toán là gì? Có những phương pháp kế toán nào được áp dụng phổ biến hiện nay. Trong bài viết này, hãy cùng SAPP Academy khám phá câu trả lời cho những câu hỏi đó.

1. Phương pháp kế toán là gì?

Phương pháp kế toán theo quy định tại Khoản 16 Điều 3 của Luật kế toán 2015 được mô tả như sau:

“16. Phương pháp kế toán là cách thức và thủ tục cụ thể để thực hiện từng nội dung công việc kế toán.”

Theo đó, trong lĩnh vực kế toán, có một loạt các phương pháp được áp dụng phù hợp với các đặc điểm của các đối tượng nghiên cứu như tài sản, nguồn hình thành tài sản và sự tuần hoàn của tài sản trong quá trình sản xuất và kinh doanh. Cùng SAPP Academy tìm hiểu chi tiết các phương pháp kế toán phổ biến nhất hiện nay trong nội dung tiếp theo dưới đây.

2. Các phương pháp kế toán phổ biến hiện nay

2.1 Phương pháp chứng từ kế toán

Chứng từ kế toán là phương pháp được sử dụng để thu thập và kiểm tra thông tin về trạng thái và hoạt động của các đối tượng kế toán. Nó được sử dụng nhằm đáp ứng các yêu cầu quản lý và tạo nền tảng cho việc xử lý thông tin kế toán.

Nói một cách đơn giản, các doanh nghiệp cần tạo ra chứng từ cho mọi giao dịch kinh tế liên quan đến hoạt động của họ để đảm bảo trách nhiệm và tính hợp pháp của các giao dịch đó.

• Hệ thống bảng chứng từ: Chứng từ kế toán là tài liệu và vật chứa thông tin về các giao dịch kinh tế đã hoàn thành và được sử dụng để ghi vào sổ kế toán. Mỗi giao dịch kế toán sẽ đi kèm với một hoặc nhiều chứng từ kế toán, ví dụ như trong giao dịch bán hàng, sẽ có hóa đơn bán hàng, danh sách hàng bán,...
• Quá trình chứng từ kế toán thường tuân theo một số bước cơ bản để đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của thông tin kế toán.

• Đầu tiên, doanh nghiệp tiến hành thu thập các chứng từ liên quan đến giao dịch bao gồm việc lưu trữ hóa đơn, biên nhận, hợp đồng và các tài liệu khác. Sau đó, các chứng từ này sẽ được kiểm tra để đảm bảo rằng chúng là chính xác và đầy đủ, không có sai sót hay thiếu sót thông tin quan trọng.
• Tiếp theo, thông tin từ các chứng từ sẽ được ghi vào sổ kế toán của doanh nghiệp. Quá trình ghi sổ kế toán này bao gồm việc xác định tài khoản tương ứng và ghi lại các thông tin về giao dịch như số tiền, ngày tháng cùng các chi tiết khác liên quan. Bằng cách này, chứng từ kế toán tạo nền tảng cho việc lập ra báo cáo tài chính và thông tin quản lý trong doanh nghiệp.
• Sau khi quá trình ghi sổ kế toán hoàn thành, chứng từ kế toán cần được bảo quản và lưu trữ một cách an toàn và dễ tra cứu. Điều này đảm bảo rằng các chứng từ có thể được truy xuất và sử dụng lại trong tương lai khi cần thiết. Doanh nghiệp thường áp dụng các phương pháp và quy trình quản lý hợp lý để bảo đảm tính toàn vẹn và bảo mật của chứng từ kế toán, bao gồm việc sử dụng hệ thống lưu trữ điện tử, bảo vệ vật chứa vật lý như tủ hồ sơ và thực hiện sao lưu định kỳ.

Phương pháp chứng từ kế toán có ý nghĩa quan trọng như sau:

• Phương pháp chứng từ kế toán đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh một cách chân thực và toàn diện về tình hình và sự biến đổi của các đối tượng kế toán, bao gồm sự đa dạng và thay đổi không ngừng.
• Đảm bảo tính hợp pháp của việc thực hiện các giao dịch kinh tế liên quan đến các đối tượng kế toán. Bằng cách xác minh và ghi lại thông tin chính xác và đầy đủ trong các chứng từ, việc này đảm bảo rằng các hoạt động kế toán tuân theo các quy định pháp lý và tiêu chuẩn tài chính.
• Ngoài ra, phương pháp chứng từ cũng đáp ứng nhanh chóng nhu cầu cung cấp thông tin cho các nhà quản lý và nhà phân tích hoạt động kinh doanh trong tổ chức. Bằng cách ghi lại và tổ chức chứng từ một cách cẩn thận, nó tạo ra nguồn thông tin đáng tin cậy và dễ dàng tra cứu. Điều này hỗ trợ nhà quản lý trong việc đưa ra quyết định chiến lược và phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh.

2.2 Phương pháp tài khoản kế toán

Phương pháp tài khoản kế toán đóng vai trò quan trọng trong việc phân loại các đối tượng kế toán thành các đối tượng cụ thể chi tiết. Nó cung cấp một cách hệ thống để theo dõi tình hình hiện tại và các biến động liên quan đến các đối tượng kế toán, nhằm phục vụ cho công tác kế toán và quản lý.

Có hai yếu tố cấu thành phương pháp này:

• Tài khoản kế toán: Tài khoản là công cụ quan trọng trong kế toán, được sử dụng để phân loại và tổ chức các giao dịch kinh tế và tài chính theo nội dung kinh tế. Hệ thống tài khoản kế toán bao gồm các tài khoản mà chúng ta cần sử dụng để thực hiện các hoạt động kế toán.
• Quan hệ đối ứng và ghi sổ kép: Quan hệ đối ứng là một khái niệm quan trọng trong kế toán, biểu thị mối quan hệ tăng lên hoặc giảm xuống giữa các tài sản và nguồn vốn. Ghi sổ kép là quá trình ghi Nợ và Có trên một tài khoản kế toán thuộc hệ thống tài khoản, nhằm ghi nhận các giao dịch và sự thay đổi trong tài sản và nguồn vốn.

Xem thêm: #Sổ Sách Kế Toán: Khái Niệm và Các Vấn Đề Trong Doanh Nghiệp

Phương pháp tài khoản kế toán mang ý nghĩa quan trọng như sau:

• Tiết kiệm thời gian và công sức trong việc tổng hợp dữ liệu tại một thời điểm nhất định.
• Đóng vai trò là liên kết trung gian giữa thông tin phản ánh từng giao dịch kinh tế riêng lẻ trên các chứng từ và nhu cầu tổng hợp thông tin để tạo ra các chỉ tiêu trong báo cáo kế toán.

2.3 Phương pháp tính giá

Phương pháp tính giá là một trong những phương pháp chủ yếu trong lĩnh vực kế toán, đặc biệt là kế toán tài sản. Nó được sử dụng để biểu diễn giá trị của các đối tượng kế toán theo một đơn vị đo lường chung là tiền tệ. Nhờ vào phương pháp này, các đối tượng kế toán có thể được so sánh, đánh giá và phân loại dễ dàng.

Một trong những đặc điểm quan trọng của phương pháp tính giá là khả năng tổng hợp và phản ánh các chỉ số tổng hợp liên quan đến tài sản. Nó giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan về các yếu tố tài chính như tài sản, nguồn hình thành tài sản, cấu trúc vốn và nguồn vốn kinh doanh. Điều này rất hữu ích để quản lý tài chính và ra quyết định chiến lược.

Phương pháp tính giá cũng giúp xác định chi phí đầu vào và kết quả đầu ra của hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bằng cách tính toán các chi phí liên quan đến mua hàng, vận chuyển, lắp ráp, chế tạo và các chi phí trực tiếp khác, doanh nghiệp có thể định rõ chi phí sản xuất và lợi nhuận đạt được từ hoạt động kinh doanh.

Theo phương pháp tính giá, giá trị của tài sản được xác định dựa trên giá trị ban đầu. Điều này bao gồm các chi phí mua hàng, chi phí vận chuyển, chi phí lắp ráp, chi phí chế tạo và các chi phí trực tiếp khác liên quan đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Sau khi tài sản được ghi sổ, giá trị của chúng không thay đổi trừ khi có quy định pháp luật khác áp dụng.

Phương pháp tính giá mang ý nghĩa quan trọng như sau:

• Phương pháp tính giá đóng vai trò quan trọng trong việc xác định giá trị thực tế của tài sản trong doanh nghiệp. Bằng cách áp dụng các nguyên tắc kế toán và phương pháp định giá, nó cho phép kế toán viên đánh giá chính xác giá trị của các tài sản vật chất và phi vật chất có trong doanh nghiệp.
• Qua việc tính toán giá trị thực tế của tài sản, phương pháp này giúp phản ánh đầy đủ các hoạt động kinh tế và tài chính trong các chứng từ, sổ sách và báo cáo tài chính. Nó giúp tạo ra thông tin chính xác và tin cậy về giá trị tài sản của doanh nghiệp, cung cấp cho các bên liên quan một cơ sở để đưa ra các quyết định quản lý và đầu tư.
• Ngoài ra, phương pháp tính giá cũng cung cấp thông tin về hao phí và kết quả của quá trình sản xuất và kinh doanh trong một giai đoạn cụ thể. Kế toán viên có thể tính toán các chi phí và lợi nhuận liên quan đến hoạt động sản xuất và kinh doanh, từ đó đánh giá hiệu quả của công việc và quyết định điều chỉnh và cải thiện quy trình làm việc.
• Thêm vào đó, phương pháp tính giá giúp tổng hợp giá trị của toàn bộ tài sản trong đơn vị. Bằng cách đánh giá và xác định giá trị của tài sản, kế toán viên có cái nhìn tổng quan về tài sản có sẵn và sử dụng của doanh nghiệp. Điều này góp phần quan trọng trong việc quản lý tài sản, giúp đưa ra quyết định đúng đắn về việc sử dụng, bảo dưỡng, mua sắm và thanh lý tài sản, từ đó tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

2.4 Phương pháp tổng hợp và cân đối kế toán

Phương pháp tổng hợp và cân đối kế toán là một quy trình hệ thống và logic để thu thập, ghi nhận, tổng hợp và phân tích số liệu kế toán của một doanh nghiệp. Nó bao gồm việc lập các sổ kế toán, như sổ cái, sổ chi tiết tài khoản và sổ nhật ký, và từ đó, số liệu được tổng hợp và cân đối để tạo ra các báo cáo tài chính và thông tin quản lý.

Trong phương pháp này, tài sản và nguồn vốn được coi là hai đối tượng chính của kế toán. Tài sản bao gồm các nguồn tài nguyên có giá trị mà doanh nghiệp sở hữu hoặc kiểm soát, như tiền mặt, công cụ và dụng cụ, hàng tồn kho, nợ khách hàng và tài sản cố định. Nguồn vốn thể hiện nguồn gốc và sự tài trợ cho tài sản của doanh nghiệp, bao gồm vốn chủ sở hữu và các khoản nợ phải trả.

Để đảm bảo tính cân đối tổng quát trong kế toán, phương pháp này xây dựng các phương trình cân đối cơ bản. Hai phương trình cơ bản là "Tài sản = Nguồn vốn" và "Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu". Các phương trình này cho thấy rằng tổng giá trị của tài sản phải bằng tổng giá trị của nguồn vốn và tổng giá trị của tài sản cũng bằng tổng nợ phải trả cộng với vốn chủ sở hữu.

Ngoài ra, phương pháp tổng hợp và cân đối kế toán cũng cung cấp công cụ để tính toán và đánh giá kết quả tài chính của doanh nghiệp. Kết quả tài chính thường được đo bằng sự khác biệt giữa doanh thu và chi phí. Kết quả dương thể hiện lãi, trong khi kết quả âm thể hiện lỗ.

Phương pháp tổng hợp, cân đối kế toán mang những ý nghĩa cụ thể như sau:

• Phương pháp này giúp tổng hợp các thông tin từ các phương pháp kế toán khác như kế toán quản lý, kế toán tài chính và kế toán chi phí. Các số liệu từ các sổ sách kế toán khác nhau được tích hợp và cân đối để xác định tài sản, nguồn vốn và kết quả hoạt động của đơn vị kinh doanh.
• Việc áp dụng phương pháp tổng hợp, cân đối kế toán giúp đơn vị kế toán xây dựng được báo cáo tài chính một cách chính xác và đáng tin cậy. Báo cáo này cung cấp thông tin về tình hình tài chính hiện tại và quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu, lợi nhuận, cũng như các chỉ số và tỷ lệ quan trọng khác.
• Thông qua phương pháp tổng hợp, cân đối kế toán, Ban quản trị doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn về hiệu quả và bền vững của hoạt động kinh doanh. Nó cung cấp cơ sở để đưa ra quyết định quản lý thông minh và chiến lược, như phân bổ tài nguyên, quản lý rủi ro tài chính, định giá công ty và đánh giá hiệu suất kinh doanh.

Để tính toán và ghi nhận giá trị tài sản một cách chính xác và đúng đắn, người kế toán không chỉ dựa vào các chứng từ hợp lệ và hợp pháp mà còn cần xem xét một số yếu tố khác.

Mặc dù chứng từ có vai trò quan trọng trong việc chứng minh sự tồn tại và giao dịch liên quan đến tài sản, nhưng chúng chỉ cung cấp thông tin về giá trị tại thời điểm giao dịch diễn ra. Điều này có nghĩa là chứng từ không thể hiển thị được sự biến đổi của tài sản trong quá trình sử dụng hoặc trạng thái hiện tại của chúng.

Để khắc phục hạn chế này, kế toán viên cần tiến hành kiểm tra và so sánh các thông số giữa chứng từ và thực tế tại từng thời điểm khác nhau. Điều này đảm bảo rằng giá trị được ghi nhận phản ánh chính xác sự biến đổi của tài sản. Các thông số cần được xem xét bao gồm tình trạng vật chất của tài sản, giá trị thị trường hiện tại, giá trị hao mòn và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến giá trị tài sản.

Nếu sau quá trình so sánh, các thông số trong chứng từ không khớp với thực tế, người kế toán phải lập biên bản và thực hiện việc sửa đổi để điều chỉnh lại thông tin cho đúng. Điều này đảm bảo rằng tài khoản liên quan sẽ được cập nhật đúng và chính xác.

Kế toán là một công cụ mạnh mẽ giúp tạo nền tảng cho việc quản lý tài chính và định hướng phát triển của các tổ chức và doanh nghiệp. Phương pháp kế toán mang lại sự minh bạch, chính xác và đáng tin cậy trong việc ghi nhận và phân tích thông tin tài chính. Từ việc áp dụng các phương pháp kế toán phù hợp, những nhà quản lý và chủ doanh nghiệp có thể tạo ra những quyết định thông minh, điều chỉnh chiến lược kinh doanh và đạt được thành công bền vững. Bài viết đã giới thiệu đôi nét về phương pháp kế toán là gì và những loại phương pháp phổ biến. Hi vọng rằng thông qua việc nắm vững kiến thức này, bạn sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về quan trọng và ưu điểm của kế toán trong việc quản lý tài chính của một tổ chức hay doanh nghiệp.

Nếu bạn đang tìm kiếm địa chỉ đào tạo các chứng chỉ kế toán uy tín, chất lượng thì đừng bỏ qua SAPP Academy. Chúng tôi cung cấp các khóa học ACCA online phù hợp nhằm bổ trợ kiến thức phương pháp kế toán một cách chuyên sâu và hiệu quả.

Với ACCA (Association of Chartered Certified Accountants), bạn sẽ được trang bị kiến thức đa dạng và chi tiết về các lĩnh vực như kế toán tài chính, quản trị tài chính, quản trị rủi ro, kiểm toán và nhiều hơn nữa. Khóa học tại SAPP Academy sẽ giúp bạn nắm bắt được các khái niệm và nguyên tắc căn bản, cũng như áp dụng chúng vào thực tế kế toán trong các công ty và tổ chức.

Với khóa học ACCA trực tuyến tại SAPP Academy, bạn sẽ không chỉ cải thiện kiến thức phương pháp kế toán mà còn có cơ hội mở rộng tầm nhìn và tiến xa trong sự nghiệp kế toán của mình.