Kiểm toán Báo cáo Tài chính là gì? Đặc điểm, quy trình thực hiện ra sao?
Kiểm toán báo cáo tài chính là quy trình xác minh sự minh bạch của thông tin tài chính trong doanh nghiệp thông qua việc kiểm tra, phân tích và đánh giá quy trình tài chính. Vậy cụ thể quy trình này được thực hiện ra sao?
1. Khái niệm kiểm toán báo cáo tài chính là gì?
1.1. Khái niệm kiểm toán
Để có cái nhìn rõ hơn về kiểm toán báo cáo tài chính, hãy khám phá khái niệm cơ bản kiểm toán là gì?
Kiểm toán là quá trình thu thập và đánh giá các bằng chứng về thông tin để xác định và báo cáo về sự phù hợp của thông tin đó với các tiêu chuẩn được thiết lập. Quá trình này đòi hỏi sự tham gia của các kiểm toán viên có năng lực độc lập.
1.2. Kiểm toán báo cáo tài chính
Kiểm toán báo cáo tài chính là công việc được thực hiện bởi kiểm toán viên với mục đích thu thập thông tin và bằng chứng kiểm toán để đánh giá báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Mục tiêu là đưa ra ý kiến về tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính so với các tiêu chuẩn áp dụng. Báo cáo tài chính doanh nghiệp cung cấp thông tin về tình hình tài chính, kinh doanh và luồng tiền, hỗ trợ người dùng trong việc đưa ra quyết định kinh tế.
Để đạt được mục tiêu này, báo cáo tài chính cung cấp thông tin về tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu, thu nhập khác, chi phí, lãi lỗ và các luồng tiền của doanh nghiệp. Ngoài ra, doanh nghiệp cung cấp thông tin khác trong “bản thuyết minh báo cáo tài chính” để giải thích các chỉ tiêu trong báo cáo tài chính và các chính sách kế toán được áp dụng.
2. Nội dung kiểm toán báo cáo tài chính doanh nghiệp
Công việc kiểm toán báo cáo tài chính tuân theo các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và chuẩn mực quốc tế được thừa nhận tại Việt Nam. Quá trình kiểm toán phải bao gồm việc quản lý và sử dụng tài sản, nguồn vốn của doanh nghiệp, cũng như tuân thủ các chế độ của Nhà nước.
Nhiệm vụ của kiểm toán là xác định xem thông tin tài chính có tuân thủ các chế độ tài chính, kế toán của Nhà nước không và có phản ánh chính xác và hợp lý về tình hình tài chính và hoạt động của doanh nghiệp trong kỳ kế toán. Đồng thời, kiểm toán cũng đưa ra nhận xét về hệ thống kiểm soát nội bộ, hệ thống kế toán và công tác hạch toán, đồng thời cung cấp Báo cáo kiểm toán và thư quản lý (nếu có) để gợi ý cải thiện hệ thống kế toán và kiểm soát nội bộ cho doanh nghiệp.
3. Các đối tượng cần kiểm toán báo cáo tài chính
Từ định nghĩa về kiểm toán báo cáo tài chính, chúng ta có thể nhận thấy rằng đối tượng của kiểm toán bao gồm các báo cáo sau:
- Bảng cân đối kế toán;
- Báo cáo kết quả kinh doanh;
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ;
- Thuyết minh báo cáo tài chính.
Các báo cáo này phản ánh tình hình, kết quả tài chính, kinh doanh, lưu chuyển tiền tệ và các thông tin cần thiết khác để người sử dụng có thể phân tích và đánh giá kết quả, tình hình kinh doanh của doanh nghiệp.
Ngoài ra, kiểm toán báo cáo tài chính cũng cung cấp thông tin của doanh nghiệp về tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu bán hàng, giá vốn và kết quả hoạt động kinh doanh khác của doanh nghiệp.
4. Các phương pháp kiểm toán báo cáo tài chính
Để thực hiện chức năng xác minh và đưa ra ý kiến về báo cáo tài chính, kiểm toán tài chính sử dụng các phương pháp kiểm toán chứng từ (như kiểm toán cân đối, đối chiếu trực tiếp, đối chiếu logic) và kiểm toán không chứng từ (như kiểm kê, thực nghiệm, điều tra).
Do các loại kiểm toán có chức năng, đối tượng và quan hệ khác nhau giữa các chủ thể và khách thể kiểm toán, cách kết hợp các phương pháp kiểm toán cơ bản cũng có sự khác biệt. Tùy thuộc vào tình huống cụ thể mà các phương pháp kiểm toán được kết hợp với nhau hoặc thực hiện chi tiết. Trong quá trình thực hiện kiểm toán, phương pháp kiểm toán được chia thành hai loại chính:
- Thử nghiệm cơ bản là các quy trình kiểm toán được thiết kế để phát hiện các lỗi quan trọng ở mức cơ bản trong dữ liệu. Các thử nghiệm cơ bản bao gồm: kiểm tra các giao dịch, số dư tài khoản, thuyết minh và thủ tục phân tích cơ bản;
- Thử nghiệm kiểm soát là quy trình đánh giá hiệu quả của hoạt động kiểm soát trong việc ngăn chặn, phát hiện và khắc phục các lỗi quan trọng ở mức cơ bản trong dữ liệu.
Xem thêm: Kinh Nghiệm Đọc Báo Cáo Tài Chính và Các Lưu Ý Để Đọc Hiểu Quả
5. Các bước kiểm toán báo cáo tài chính
Trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính, để thu thập đủ bằng chứng kiểm toán có giá trị để đưa ra nhận định về tính trung thực và hợp lý của thông tin trong báo cáo tài chính, đồng thời đảm bảo hiệu quả và tính kinh tế của cuộc kiểm toán, kiểm toán viên cần xác định một quy trình cụ thể cho từng cuộc kiểm toán. Thông thường, quy trình kiểm toán được chia thành ba bước chính.
5.1. Lên kế hoạch kiểm toán, xác định rủi ro và biện pháp xử lý
Việc lập kế hoạch kiểm toán, đánh giá rủi ro và xác định biện pháp xử lý rủi ro là một phần quan trọng trong quá trình kiểm toán. Kiểm toán viên và công ty kiểm toán cần đề ra một kế hoạch cụ thể để xác định cách thức và phương pháp thực hiện phù hợp, kế hoạch càng chi tiết và đầy đủ thì quá trình kiểm toán diễn ra càng dễ dàng.
Trong giai đoạn này, kiểm toán viên sẽ bắt đầu từ việc tìm hiểu về khách hàng, thông qua thư mời kiểm toán, để hình thành hợp đồng hoặc đưa ra kế hoạch chung. Kiểm toán viên cần thu thập thông tin chi tiết về khách hàng, đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và hiểu biết về môi trường của đơn vị được kiểm toán. Đồng thời, công ty kiểm toán cần chuẩn bị phương tiện và nhân viên cho việc triển khai chương trình kiểm toán đã được xây dựng.
Ngoài ra, kiểm toán viên và công ty kiểm toán cần xác định và đánh giá các rủi ro có thể gây ra sai sót trọng yếu, bao gồm cả gian lận và nhầm lẫn, ở cả cấp độ báo cáo tài chính và cấp độ dẫn liệu thực hiện thông qua hiểu biết về đơn vị được kiểm toán và môi trường hoạt động, bao gồm cả kiểm soát nội bộ. Việc xác định rủi ro sẽ giúp kiểm toán viên có biện pháp xử lý rủi ro kịp thời sau khi đã được đánh giá.
5.2. Tiến hành kiểm toán
Khi tiến hành kiểm toán, cần thu thập bằng chứng kiểm toán dựa trên phương pháp phù hợp, quá trình này đòi hỏi sự chủ động và tích cực trong việc triển khai kế hoạch và chương trình kiểm toán nhằm đưa ra ý kiến xác thực về tính trung thực và hợp lý của thông tin trong báo cáo tài chính, dựa trên bằng chứng kiểm toán đầy đủ và có giá trị.
Đây là giai đoạn mà kiểm toán viên thực hiện việc kiểm soát, phân tích và kiểm tra chi tiết. Các thủ tục kiểm toán có tính đa dạng và được xác định dựa trên kết quả đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng, từ đó quyết định sử dụng các thủ tục khác nhau.
5.3. Kết luận và đưa ra ý kiến kiểm toán
Sau quá trình kiểm toán, đến lúc kiểm toán viên đưa ra kết luận kiểm toán được trình bày trong báo cáo kiểm toán hoặc biên bản kiểm toán. Để đưa ra những ý kiến chính xác, kiểm toán viên thực hiện các công việc cụ thể như xem xét các khoản nợ, các vấn đề phát sinh sau ngày kết thúc niên độ, tính liên tục khi đơn vị hoạt động và thông tin giải trình từ doanh nghiệp.
Sau đó, kiểm toán viên tiến hành tổng kết kết quả và đưa vào trong báo cáo kiểm toán và chịu toàn bộ trách nhiệm giải quyết các vấn đề phát sinh sau khi báo cáo kiểm toán đã được lập. Dựa trên kết quả, kiểm toán viên có thể đưa ra các ý kiến khác nhau, bao gồm ý kiến chấp nhận toàn phần và ý kiến không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần.
Ngoài ra, việc sở hữu một chứng chỉ uy tín mang tầm cỡ quốc tế như CMA sẽ giúp ích rất nhiều trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính, tại SAPP Academy đào tạo khóa học CMA giúp bạn có cơ hội sở hữu chứng chỉ danh giá này.
- Chứng chỉ U.S.CMA yêu cầu kiến thức chuyên sâu về kế toán quản lý và kiểm toán, những kiến thức này rất hữu ích cho kiểm toán viên trong việc hiểu và đánh giá các khía cạnh kế toán quản lý trong báo cáo tài chính;
- Là một minh chứng cho năng lực và kiến thức chuyên môn của người sở hữu chứng chỉ, đồng thời là một tiêu chuẩn quốc tế được công nhận;
- Chứng chỉ U.S.CMA đào tạo kiểm toán viên trong việc phân tích và đánh giá các thông tin kế toán, cũng như phát triển tư duy chiến lược để đưa ra ý kiến và gợi ý cải thiện quá trình kế toán và báo cáo tài chính.
Tạm kết
Tóm lại, kiểm toán báo cáo tài chính là quy trình quan trọng để đảm bảo tính trung thực và hợp lý của thông tin trong báo cáo tài chính. Qua các bước lập kế hoạch, thực hiện kiểm toán và đưa ra kết luận, kiểm toán viên đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp độc lập và đáng tin cậy cho các bên liên quan. Việc tham gia khóa học CMA tại SAPP Academy sẽ giúp ích rất nhiều trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính của kiểm toán viên. SAPP cam kết cung cấp những khóa học chất lượng để giúp học viên phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực kiểm toán báo cáo tài chính.
