Bỏ Túi Tất Tần Tật Bí Kíp Chinh Phục SBR Từ Giảng Viên ACCA Member

Anh Phạm Cao Kỳ là giảng viên quốc dân tại SAPP Academy, liên tiếp có học viên đạt Prize Winner của các môn FR/F7 và FM/F9. Từng giữ vị trí Trưởng nhóm kiểm toán tại Deloitte Việt Nam, đồng thời là ACCA Member nên anh Kỳ có kiến thức chuyên môn cùng “kho” case study sâu rộng, làm các học viên của SAPP “trầm trồ”.

Trong bài viết lần này, giảng viên Phạm Cao Kỳ sẽ chia sẻ cho chúng ta Tất Tần Tật từ A tới Z bí kíp học thi môn SBR. Đây được coi là một trong những “đỉnh cao” khó nhất phải vượt qua nếu bạn muốn trở thành ACCA Member.

Đừng bỏ lỡ bài viết siêu hấp dẫn dưới đây nhé!

SBR: Vượt Lên Trên Những Con Số

Giới thiệu Tổng quan

Strategic Business Reporting (SBR) là một trong hai môn học bắt buộc ở cấp độ Chuyên nghiệp Chiến lược của ACCA, đóng vai trò là môn học nâng cao hơn của môn Financial Reporting (FR). Tuy nhiên, SBR không chỉ đơn thuần là sự kế thừa kiến thức. Triết lý cốt lõi của môn học này là một sự thay đổi căn bản trong tư duy: chuyển từ việc áp dụng máy móc các nguyên tắc kế toán sang việc đánh giá dựa trên các nguyên tắc và tư duy chiến lược về báo cáo doanh nghiệp.

Mục tiêu của SBR là đặt bạn vào vị trí của một nhà phân tích, một cố vấn có khả năng đánh giá các quyết định báo cáo của ban lãnh đạo và truyền đạt ý nghĩa của những con số đó đến các bên liên quan khác nhau. Thay vì chỉ biết “làm thế nào” để hạch toán một giao dịch, SBR thách thức bạn trả lời câu hỏi “tại sao lại được hạch toán như vậy?” và “tác động của việc hạch toán là gì?”. Đây là sự chuẩn bị cần thiết cho các vai trò cấp cao trong ngành tài chính, nơi khả năng đưa ra các xét đoán chuyên môn và giao tiếp hiệu quả được đánh giá cao hơn việc hiểu chuẩn mực đơn thuần.

“Bản đồ” kiến thức và Cấu trúc đề thi

Bản đồ kiến thức

Đề cương của SBR bao quát một phạm vi kiến thức sâu rộng, phản ánh các lĩnh vực mà một chuyên gia báo cáo tài chính cần nắm vững. Các mảng kiến thức chính bao gồm :

• A. Fundamental ethical and professional principles (Các nguyên tắc đạo đức và chuyên môn cơ bản)
• B. The financial reporting framework (Khuôn khổ báo cáo tài chính)
• C. Reporting the financial performance of a range of entities (Báo cáo hiệu quả tài chính của các đơn vị)
• D. Financial statements of groups of entities (Báo cáo tài chính của tập đoàn)
• E. Interpret financial statements for different stakeholders (Diễn giải báo cáo tài chính cho các bên liên quan)
• F. The impact of changes and potential changes in accounting regulation (Tác động của các thay đổi trong quy định kế toán)

Cấu trúc đề thi

Kỳ thi SBR được tổ chức hoàn toàn trên máy tính (Computer-Based Exam – CBE) trong 3 tiếng 15 phút. Đề thi gồm 4 câu hỏi bắt buộc, chia thành hai phần:

• Phần A (50 điểm): Gồm hai câu hỏi 
  • Câu 1 (30 điểm): Tập trung chủ yếu vào kế toán tập đoàn (Phần D). Từ tháng 9 năm 2023, câu hỏi này yêu cầu thí sinh điều chỉnh một báo cáo tài chính hợp nhất dự thảo có sẵn trên bảng tính (spreadsheet).

• Câu 2 (20 điểm): Thường xoay quanh các vấn đề báo cáo và các khía cạnh đạo đức (Phần A).

• Phần B (50 điểm): Gồm hai câu hỏi, mỗi câu 25 điểm. Hai câu hỏi này có thể bao quát bất kỳ phần nào trong syllabus. 
• Một điểm khác biệt so với SBL là cơ cấu điểm chuyên nghiệp. Trong SBR, chỉ có 4 điểm chuyên nghiệp (thay vì 20 điểm như SBL). Hai điểm được phân bổ cho câu hỏi đạo đức (Câu 2) và hai điểm cho một câu hỏi trong Phần B, thường liên quan đến câu hỏi 4 phân tích từ góc nhìn của nhà đầu tư. Mặc dù số điểm ít hơn, chúng vẫn có thể là yếu tố quyết định giữa đỗ và trượt.

Tại sao SBR là “Bàn đạp” vững chắc cho Sự nghiệp của bạn?

Việc chinh phục SBR không chỉ là để vượt qua một kỳ thi. Nó là một sự đầu tư chiến lược vào tương lai, trang bị cho bạn những năng lực chuyên môn sâu sắc và mở ra những cơ hội nghề nghiệp có tầm ảnh hưởng lớn.

Góc nhìn Sự nghiệp: Từ kế toán đến Giám đốc Tài chính

Việc vượt qua kỳ thi SBR trang bị cho bạn những kiến thức và kỹ năng cần thiết cho các vị trí cấp cao trong ngành tài chính. Các vai trò mà một chuyên gia SBR có thể đảm nhận bao gồm:

• Financial Reporting Manager (Trưởng phòng Báo cáo tài chính)
• Financial Controller (Kiểm soát viên tài chính)
• Chief Financial Officer (CFO)

Thực tế, đề cương của SBR gần như là một bản mô tả công việc hoàn hảo cho vị trí Kiểm soát viên tài chính (Financial Controller) tại một tập đoàn đa quốc gia. Các công việc hàng ngày của một Financial Controller bao gồm đảm bảo báo cáo tài chính tuân thủ chuẩn mực, phân tích dữ liệu tài chính để hỗ trợ các quyết định chiến lược, và truyền đạt thông tin tài chính phức tạp cho các bên liên quan. Đây chính xác là những gì SBR kiểm tra.

Góc nhìn Tư duy: Rèn luyện Tư duy Phản biện và Đánh giá Chuyên sâu

SBR được thiết kế để phát triển các kỹ năng nhận thức bậc cao, vốn là những phẩm chất định hình nên một chuyên gia tài chính xuất sắc.

• Tư duy dựa trên nguyên tắc (Principle-based Thinking): Môn học này buộc bạn phải chuyển từ việc áp dụng quy tắc một cách cứng nhắc sang việc hiểu và vận dụng các nguyên tắc cơ bản từ Khung khái niệm (Conceptual Framework). Khi đối mặt với một vấn đề hạch toán mới lạ chưa có chuẩn mực cụ thể, chính Khung khái niệm sẽ là công cụ để bạn lập luận và đưa ra giải pháp.
• Hoài nghi nghề nghiệp (Professional Scepticism): SBR dạy bạn không bao giờ chấp nhận thông tin một cách thụ động. Đối mặt với một phương pháp kế toán do ban giám đốc đề xuất, bạn cần biết đặt câu hỏi: “Cách hạch toán này có phản ánh đúng bản chất kinh tế không?”, “Có động cơ tiềm ẩn nào không?”, “Có phương án nào khác phù hợp hơn không?”.
• Đánh giá (Evaluation): Kỹ năng này đòi hỏi phải xem xét một vấn đề từ nhiều góc độ, cân nhắc một cách có hệ thống các ưu và nhược điểm của các phương pháp kế toán khác nhau trước khi đưa ra một kết luận có cơ sở và hợp lý.

Góc nhìn đa chiều: Đọc Báo cáo Tài chính qua Lăng kính của các Bên liên quan

SBR nâng việc phân tích báo cáo tài chính (BCTC) lên một tầm cao mới. Thay vì chỉ dừng lại ở việc lập báo cáo, môn học này yêu cầu bạn phải diễn giải ý nghĩa của những con số đó dưới góc nhìn của nhiều bên liên quan (stakeholders) khác nhau.

Ví dụ, hãy xem xét việc áp dụng IFRS 16 – Thuê tài sản. Trước đây, các khoản thuê hoạt động nằm ngoài bảng cân đối kế toán. Giờ đây, công ty phải ghi nhận “Quyền sử dụng tài sản” và “Nợ phải trả” tương ứng.

• Dưới lăng kính của nhà đầu tư (Investor): Họ sẽ thấy một bức tranh tài chính minh bạch hơn. Tổng tài sản và tổng nợ phải trả đều tăng lên. Các chỉ số như tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu (gearing ratio) sẽ thay đổi. Nhà đầu tư có thể đánh giá rủi ro của công ty một cách chính xác hơn.
• Dưới lăng kính của bên cho vay (Creditor): Họ sẽ quan tâm đến khả năng trả nợ. Việc ghi nhận thêm nợ thuê trên bảng cân đối kế toán có thể ảnh hưởng đến các điều khoản giao ước nợ (debt covenants). Họ sẽ phân tích xem dòng tiền của công ty có đủ mạnh để trang trải các nghĩa vụ nợ mới này không.
• Dưới lăng kính của ban giám đốc (Management): Họ có thể lo ngại rằng các chỉ số tài chính trông “xấu” hơn. Do đó, hok cần chứng minh chiến lược thuê tài sản tạo ra giá trị lâu dài cho công ty.

SBR cho thấy không có một “sự thật” duy nhất trong BCTC. Ý nghĩa của con số phụ thuộc vào người đọc. Việc thành thạo kỹ năng phân tích đa chiều này là cực kỳ quan trọng đối với các chuyên gia tài chính, những người thường xuyên phải giao tiếp và thuyết phục nhiều nhóm lợi ích khác nhau.

Các lỗi sai phổ biến và Chiến lược “vượt” SBR

Nhận thức được những sai lầm phổ biến là bước đầu tiên để tránh chúng. Việc phân tích các báo cáo của giám khảo (examiner’s reports) cho thấy một số “cạm bẫy” kinh điển mà thí sinh thường mắc phải.

Các Lỗi sai phổ biến nhất theo Examiner’s Report

• Không áp dụng kiến thức vào tình huống: Đây là sai lầm nghiêm trọng và phổ biến nhất. Thí sinh có xu hướng “trả bài” bằng cách chép lại lý thuyết từ chuẩn mực mà không liên kết chúng với các chi tiết, dữ kiện cụ thể của công ty trong đề bài.
• Quản lý thời gian kém: Rất nhiều thí sinh dành quá nhiều thời gian cho câu hỏi hợp nhất (Câu 1) và không còn đủ thời gian cho các câu hỏi khác
• Bỏ qua điểm chuyên nghiệp: Không trình bày câu trả lời một cách chuyên nghiệp, logic và rõ ràng, dẫn đến mất 4 điểm một cách đáng tiếc.
• Lỗi tính toán và sử dụng nền tảng CBE: Các lỗi tính toán cơ bản và sự lúng túng trong việc sử dụng bảng tính trên nền tảng CBE vẫn còn phổ biến, đặc biệt ở câu hỏi 1.

Định hướng lại Tư duy: Từ “Học thuộc” sang “Áp dụng theo Nguyên tắc”

Để vượt qua những “cạm bẫy” trên, bạn cần một sự thay đổi cơ bản trong tư duy và phương pháp tiếp cận. 

• Kỹ thuật “SAC” (State – Apply – Conclude): Đây là một công cụ mạnh mẽ để cấu trúc lại câu trả lời và giải quyết việc chỉ nêu lý thuyết suông

• State (Nêu định nghĩa): Bắt đầu bằng việc nêu ra nguyên tắc hoặc quy định có liên quan từ chuẩn mực IFRS.
• Apply (Áp dụng vào tình huống): Áp dụng nguyên tắc đó vào các chi tiết cụ thể của tình huống trong câu hỏi. Đây là phần quan trọng nhất để ghi điểm.
• Conclude (Kết luận): Kết thúc bằng một kết luận rõ ràng về tính hợp lý của phương pháp kế toán được đề cập trong tình huống

• Lấy Khung khái niệm làm kim chỉ nam: Khi đối mặt với một vấn đề không rõ ràng hoặc chưa có chuẩn mực cụ thể, hãy quay về các nguyên tắc cơ bản trong Khung khái niệm (Conceptual Framework) để lập luận. Điều này thể hiện sự hiểu biết sâu sắc và khả năng xét đoán chuyên môn.
• Luyện tập có chủ đích: Thực hành không chỉ là làm bài tập. Sau mỗi câu hỏi, hãy tự phân tích lỗi sai, so sánh câu trả lời của mình với đáp án mẫu và tự hỏi: “Tại sao mình mất điểm?”, “Có thể học được gì từ đáp án mẫu?”. Quá trình suy ngẫm này mới thực sự giúp bạn tiến bộ.

Quá trình học SBR thành công là một chu trình lặp đi lặp lại của: Học lý thuyết -> Luyện tập áp dụng -> Nhận phản hồi (tự chấm và phân tích lỗi sai) -> Điều chỉnh tư duy. Chỉ đọc lý thuyết là không đủ; việc thực hành có chủ đích và phân tích lỗi sai mới là chìa khóa để chuyển tư duy từ “học thuộc” sang “áp dụng chuyên nghiệp”.

Góc nhìn từ Chuyên gia: Lắng nghe ACCA và Giảng viên

Để thành công, việc chỉ học những gì trong sách là chưa đủ. Bạn cần phải học cách suy nghĩ như người ra đề và chấm thi.

Giám khảo mong đợi điều gì ở thí sinh?

Thông qua Examiner report sau mỗi kỳ thi, đội ngũ giám khảo đã vẽ nên một bức chân dung rõ nét về một ứng viên SBR thành công. Đó không phải là người biết nhiều lý thuyết nhất, mà là người có thể thể hiện tư duy của một chuyên gia thực thụ:

• Khả năng áp dụng: Giám khảo tìm kiếm những câu trả lời áp dụng kiến thức một cách linh hoạt để giải quyết vấn đề thực tế, chứ không chỉ đơn thuần là nêu lại kiến thức.
• Thể hiện sự phán đoán: Các câu trả lời cần thể hiện sự phán đoán có cân nhắc, dựa trên bối cảnh cụ thể, thay vì chỉ nhớ lại kiến thức một cách máy móc.
• Tư duy phản biện: Thể hiện sự hoài nghi nghề nghiệp, khả năng đánh giá và thách thức các thông tin được cung cấp một cách có cơ sở.
• Giao tiếp rõ ràng và có cấu trúc: Một câu trả lời xuất sắc phải được trình bày một cách logic, chuyên nghiệp, giúp người đọc (giám khảo) dễ dàng theo dõi và nắm bắt các luận điểm chính.

Lời khuyên từ giảng viên

Các giảng viên luyện thi SBR hàng đầu thường nhấn mạnh các điểm sau sẽ giúp học viên làm bài hiệu quả:

• Làm cho mọi thứ đơn giản: Không nên cố gắng viết câu trả lời phức tạp như đáp án mẫu của ACCA. Mục tiêu của thí sinh là vượt qua kỳ thi. Hãy tập trung vào việc trình bày các luận điểm chính một cách rõ ràng và logic để ăn điểm.
• Luyện tập tích cực: Cách duy nhất để thành thạo SBR là thông qua việc luyện tập liên tục các câu hỏi past exam. Điều này giúp thí sinh làm quen với các dạng câu hỏi, rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian và học cách áp dụng kiến thức.
• Làm bài thi thử: Việc làm bài thi thử trong điều kiện thời gian thực tế và so sánh với đáp án mẫu sẽ giúp thí sinh nhận ra những điểm yếu trong cả kiến thức và kỹ thuật làm bài, từ đó có sự cải thiện hiệu quả.
• Không bỏ qua kiến thức nền tảng từ FR: Toàn bộ kiến thức của môn Financial Reporting (FR) đều được coi là kiến thức nền tảng cho SBR. Nếu thí sinh được miễn thi FR hoặc đã thi từ lâu, hãy chắc chắn rằng thí sinh đã ôn tập kỹ lưỡng các chuẩn mực cơ bản.

Lộ trình và Lời khuyên “Vàng” để Chinh phục SBR

Thời điểm Vàng để học SBR

SBR kế thừa kiến thức từ FR, và kiến thức của SBR lại là nền tảng cực kỳ quan trọng cho môn tự chọn Kiểm toán và Dịch vụ Đảm bảo Nâng cao (Advanced Audit and Assurance – AAA). Bạn không thể kiểm toán hiệu quả một báo cáo tài chính nếu bạn không hiểu sâu sắc về các quy tắc phức tạp đằng sau việc lập ra nó.

Do đó, một lời khuyên chiến lược quan trọng là: nếu bạn có ý định chọn môn AAA, hãy lên kế hoạch học SBR ngay trước kỳ thi AAA. Điều này tạo ra một sự cộng hưởng kiến thức mạnh mẽ, giúp việc chuẩn bị cho AAA trở nên hiệu quả hơn rất nhiều.

Hành trang cần chuẩn bị

• Tư duy (Mindset): Hãy học SBR với tâm thế của một nhà tư vấn giải quyết vấn đề, sẵn sàng phân tích, đánh giá và phản biện, thay vì một thí sinh chỉ cần hoàn thành bài thi.
• Tài liệu (Materials):

• Nguồn chính thức từ ACCA Global: Đây là nguồn tài liệu “vàng” không thể bỏ qua, bao gồm Syllabus, Examiner’s Reports, Technical Articles, và đặc biệt là ACCA Practice Platform để làm quen với môi trường thi thật.
• Các nguồn học liệu khác: Study Text và Exam Kit của Kaplan hoặc BPP
• Khóa học có định hướng: Với tính chất phức tạp và đòi hỏi cao về kỹ năng ứng dụng, việc tham gia một khóa học có cấu trúc bài bản với sự dẫn dắt của giảng viên giàu kinh nghiệm là một lựa chọn đầu tư thông minh. Một gợi ý đáng cân nhắc là các khóa học tại SAPP Academy, một Đối tác Đào tạo Bạch kim (Platinum Approved Learning Partner) của ACCA tại Việt Nam.   

Giảng viên giàu kinh nghiệm thực chiến: Khóa học SBR tại SAPP được phụ trách bởi giảng viên giàu kinh nghiệm là anh Phạm Cao Kỳ.

Với nền tảng chuyên môn và kinh nghiệm vững vàng, giảng viên không chỉ cung cấp các kiến thức chuyên môn mà còn mang đến nhiều kinh nghiệm thực tế thông qua ví dụ cụ thể. Với đặc thù của môn SBR, việc học tập với giảng viên giàu kinh nghiệm sẽ giúp người học phát triển tư duy quản trị toàn diện để đánh giá và giải quyết các tình huống cụ thể của một doanh nghiệp.

Phương pháp học tập hiện đại: SAPP áp dụng phương pháp học tập chủ động (Active Learning) kết hợp linh hoạt giữa Online và Live online (Blended Learning). Học viên được khuyến khích tham gia thảo luận, “bóc tách” kiến thức qua các ví dụ thực tế, với giảng viên đóng vai trò định hướng và đào sâu lý thuyết

• Xem thêm:

Trực Tiếp Giảng Viên Liên Tiếp Có Học Viên Prize Winner Chia Sẻ Kinh Nghiệm Từ Học Đến Thi Môn FR/F7 ACCA

Bí Quyết Chinh Phục 9F ACCA Từ Kế Toán Trưởng Epicure Catering Indochina

Hành Trình Chuyển Ngành Chinh Phục EY, Xuất Sắc Hoàn Thành 9F Và Môn SBL ACCA