Absorption Costing Là Gì? – Tất Tần Tật Về Phương Pháp Tính Giá Toàn Bộ

Trong quá trình tiến hành định giá hàng tồn kho, phương pháp toàn bộ là phương pháp kế toán không thể thiếu. Bài viết này sẽ cho bạn những thông tin về phương pháp toàn bộ, cách tính toán và những ưu điểm hoặc nhược điểm của việc sử dụng phương pháp kế toán này. Cùng với đó là góc nhìn phương pháp toàn bộ trong kế toán quản trị.

1. Khái niệm phương pháp tính giá toàn bộ

Phương pháp tính giá toàn bộ (chi phí hấp thụ), hay còn gọi là “Absorption Costing” trong tiếng Anh, là phương pháp để nắm bắt tất cả các chi phí liên quan đến sản xuất một sản phẩm cụ thể.

Các chi phí này bao gồm chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp. Cụ thể, chúng bao gồm nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung biến đổi (điện, nước, bảo trì máy móc…). Tất cả các chi phí này sẽ được tính theo phương pháp chi phí toàn bộ.

Theo phương pháp tính giá thành toàn bộ, chi phí sản xuất chung cố định được tính vào giá thành sản phẩm dưới dạng chi phí gián tiếp. Những chi phí này không được phản ánh trực tiếp đến một sản phẩm cụ thể, mà chúng phát sinh trong quá trình sản xuất toàn bộ sản phẩm. Chi phí sản xuất chung cố định được phân bổ cho từng đơn vị sản phẩm dựa trên tỷ lệ phân bổ chi phí chung được xác định trước.

Ngoài chi phí sản xuất chung cố định, chi phí toàn bộ còn bao gồm chi phí sản xuất biến đổi trong giá thành sản phẩm. Những chi phí này có thể được phản ánh trực tiếp đến một sản phẩm cụ thể và bao gồm nguyên liệu trực tiếp, lao động trực tiếp và chi phí biến đổi.

Chi phí hấp thụ cũng được sử dụng để xác định giá vốn hàng bán và số dư hàng tồn kho cuối kỳ trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và bảng cân đối kế toán tương ứng. Đồng thời sử dụng để tính tỷ suất lợi nhuận trên mỗi đơn vị sản phẩm và xác định giá bán của sản phẩm.

2. Đặc điểm của Absorption Costing

Phương pháp toàn bộ bao gồm tất cả các chi phí liên quan đến sản xuất sản phẩm, kể cả chi phí sản phẩm, chi phí thời kỳ và các chi phí chung. Điều này giúp phương pháp tính giá thành toàn bộ nắm bắt được nhiều yếu tố chi phí hơn so với các phương pháp khác, tạo ra hiệu quả vượt trội trong việc tính toán và quản lý chi phí cũng như kết hợp chi phí với doanh thu trong cùng kỳ tài chính.

Nguyên tắc này được gọi là “nguyên tắc phù hợp” trong GAAP, nhằm mục đích tính toán tổng chi phí liên quan đến việc bán sản phẩm trong cùng kỳ tài chính khi doanh thu từ việc bán hàng được ghi nhận. Theo đó, giá thành của sản phẩm chưa bán được sẽ được ghi nhận trong bảng cân đối kế toán của công ty dưới dạng hàng tồn kho và sẽ được tính vào chi phí trong giai đoạn tương lai khi sản phẩm đó được bán ra thị trường.

Với phương pháp tính giá thành hấp thụ, chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ đều được bao gồm, giúp tạo ra giá trị giá vốn hàng bán (COGS) trên mỗi đơn vị sản phẩm cao hơn so với các phương pháp tính giá thành sản phẩm khác. Trong giá trị hàng tồn kho trên bảng cân đối kế toán, chi phí này có thể được phân loại thành hai loại: chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ.

2.1. Product costs – Chi phí sản phẩm 

Chi phí sản phẩm là những chi phí cần thiết trong quá trình sản xuất sản phẩm. Theo phương pháp tính giá thành hấp thụ, chi phí sản phẩm bao gồm: 

• Direct material (DM – Nguyên vật liệu trực tiếp): Đây là chi phí của các nguyên vật liệu trực tiếp được sử dụng trực tiếp trong quá trình sản xuất sản phẩm.
• Direct labor ( DL – Lao động trực tiếp): Chi phí của lao động trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất sản phẩm, bao gồm cả lương và các khoản phụ cấp.
• Variable manufacturing overhead (VMOH – Chi phí sản xuất biến đổi): Bao gồm cả các chi phí sản xuất biến đổi như chi phí năng lượng, bảo dưỡng máy móc 
• Fixed manufacturing overhead (FMOH – Chi phí sản xuất cố định): Bao gồm các chi phí sản xuất cố định như chi phí thuê nhà xưởng và lương nhân viên quản lý sản xuất.

Tất cả những chi phí này được tính vào giá trị hàng tồn kho được ghi nhận trên bảng cân đối kế toán của công ty, phản ánh tổng chi phí để sản xuất sản phẩm và sẽ được ghi nhận như là một phần của chi phí sản phẩm.

2.2. Period cost – Chi phí thời kỳ 

Trong phương pháp tính giá toàn bộ, chi phí thời kỳ là tổng hợp của các chi phí không liên quan trực tiếp đến quá trình sản xuất sản phẩm. Nó bao gồm các chi phí như tiếp thị (Sales and Administrative Cost), khấu hao tài sản không có liên quan trực tiếp đến sản xuất và các chi phí hành chính khác.

Những chi phí này không được tính vào giá trị hàng tồn kho trên bảng cân đối kế toán, mà thay vào đó, chúng được ghi nhận và trình bày trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ mà chúng phát sinh. Điều này giúp phân biệt rõ ràng giữa chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ trong việc quản lý tài chính và kế toán của doanh nghiệp.

Trong phương pháp tính giá thành toàn bộ, quan điểm kế toán và quản lý cần đặc biệt chú ý: Khi áp dụng phương pháp này, các khoản chi phí được tính toán sẽ bao gồm cả hàng tồn kho cuối kỳ, dẫn đến việc báo cáo tài chính có thể thể hiện các chi phí tổng cộng thấp hơn so với thực tế. Ngoài ra, có phương pháp tính toán chi phí biến đổi, trong đó mọi chi phí được phân bổ đều cho mỗi sản phẩm sản xuất, bất kể sản phẩm đó có bán được hay không. Điều này làm nổi bật sự khác biệt giữa hai phương pháp định giá, điều mà các nhà kế toán cần lưu ý.

3. Phân loại cách tính Absorption Costing

Phương pháp tính giá thành toàn bộ (Absorption Costing) có hai dạng chính: Tính giá thành toàn bộ (Full Absorption Costing) và Tính giá thành từng phần (Partial absorption costing).

• Full Absorption Costing: Bao gồm tất cả chi phí liên quan đến việc sản xuất một sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ, bao gồm cả chi phí cố định và chi phí biến đổi. Theo phương pháp này, tổng chi phí của một sản phẩm hoặc dịch vụ được tính toàn bộ hoặc phân tán cho các đơn vị được sản xuất. Điều này có nghĩa là chi phí của mỗi đơn vị sản xuất bao gồm một phần của chi phí cố định, cũng như chi phí biến đổi liên quan đến đơn vị đó.
• Partial absorption costing: Chỉ tính một phần chi phí liên quan đến việc sản xuất một sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ. Theo phương pháp này, chỉ một phần chi phí cố định được đưa vào chi phí của mỗi đơn vị được sản xuất. Phần còn lại của chi phí cố định được coi là chi phí thời kỳ và được tính vào chi phí trong kỳ chúng phát sinh.

4. Ưu – nhược điểm của phương pháp chi phí toàn bộ

4.1. Ưu điểm

Absorption Costing có một số ưu điểm quan trọng:

Đầu tiên, phương pháp này tuân thủ các nguyên tắc và quy định của GAAP hoặc các nguyên tắc kế toán được chấp nhận phổ biến. Điều này làm cho nó trở thành lựa chọn phù hợp cho việc lập báo cáo tài chính và định giá cổ phiếu, giúp đảm bảo tính minh bạch và khả năng so sánh giữa các doanh nghiệp.

Ngoài ra, Absorption Costing tính đến tất cả các chi phí sản xuất, bao gồm cả chi phí vận hành cố định, tiền thuê nhà xưởng và chi phí tiện ích trong nhà máy. Điều này tạo ra một cái nhìn toàn diện về chi phí sản xuất, từ các yếu tố trực tiếp như nguyên liệu và lao động đến các yếu tố gián tiếp như lương của giám đốc nhà máy hoặc thuế tài sản. Khi tính toán giá thành sản phẩm, sự bao gồm của tất cả các loại chi phí này giúp tạo ra một hình ảnh chính xác về chi phí sản xuất mà doanh nghiệp phải chịu.

Cuối cùng, Absorption Costing có thể hữu ích trong việc xác định giá bán thích hợp cho sản phẩm. Bằng cách tính toán chi phí sản xuất theo phương pháp này, doanh nghiệp có thể đưa ra quyết định về giá bán sản phẩm một cách có logic và căn cứ, đồng thời đảm bảo rằng giá bán sẽ phản ánh đúng chi phí sản xuất và lợi nhuận mong muốn.

4.2. Nhược điểm

Việc sử dụng phương pháp tính giá thành hấp thụ có thể gặp bất lợi tại một số thời điểm nhất định vì nó thay đổi thời điểm khi chi phí sản xuất cố định được tính vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, điều này có thể làm sai lệch các phân tích kinh doanh nội bộ. Do đó, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có thể ưu tiên sử dụng chi phí biến đổi thay vì chi phí hấp thụ để hỗ trợ quyết định kinh doanh nội bộ.

Vì Absorption Costing phân bổ chi phí sản xuất cố định vào giá thành sản phẩm, nên nó không phản ánh chính xác chi phí thực tế của việc sản xuất một sản phẩm, làm cho phương pháp này không hữu ích cho việc ra quyết định về sản phẩm. Thay vào đó, chi phí biến đổi được sử dụng để hỗ trợ ban lãnh đạo trong việc đưa ra các quyết định về sản phẩm.

Phương pháp tính giá thành toàn bộ có thể tạo ra sai lệch trong việc đo lường lợi nhuận của công ty vì các chi phí cố định không được trừ vào doanh thu trừ khi sản phẩm được bán. Khi phân bổ chi phí cố định vào chi phí sản xuất, có thể ẩn đi một phần chi phí này trong hàng tồn kho, không xuất hiện trong báo cáo thu nhập của công ty. Do đó, Absorption Costing có thể được sử dụng như một kỹ thuật kế toán để tạm thời tăng lợi nhuận của công ty bằng cách chuyển chi phí sản xuất cố định từ báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh sang bảng cân đối kế toán.

5. Công thức tính Absorption Costing

5.1. Công thức tính

Trong tính toán chi phí toàn bộ (Absorption costing), cả chi phí trực tiếp và gián tiếp đều được tính vào giá thành sản phẩm. Điều này có nghĩa là giá thành của mỗi đơn vị sản phẩm không chỉ bao gồm chi phí trực tiếp để sản xuất đơn vị đó, mà còn bao gồm một phần chi phí gián tiếp phát sinh trong quá trình sản xuất. Tổng chi phí sản xuất sau đó được chia cho số lượng đơn vị sản xuất để xác định chi phí của mỗi đơn vị. Công thức cụ thể:

Chi phí hấp thụ 1 đơn vị = (Tổng chi phí nhân công trực tiếp + Tổng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp + Chi phí sản xuất biến đổi + Chi phí sản xuất cố định) / Số đơn vị sản xuất

5.2. Cách tính chi tiết

Để tính toán chi phí hấp thụ, có ba bước quan trọng cần áp dụng cho từng thành phần riêng biệt. Đây là những bước cơ bản nhưng phức tạp và có thể được thực hiện dễ dàng hơn tùy thuộc vào cách tổ chức và quản lý tài khoản của công ty, cũng như mức độ tích hợp giữa hệ thống kế toán và hoạt động của tổ chức:

1. Phân bổ: Tất cả các chi phí cần được phân bổ vào các nhóm tương ứng cho từng thành phần. Các nhóm chi phí thường được tổ chức theo các bộ phận hoặc các loại chi phí cụ thể.
2. Xác định đơn vị đo lường hoạt động: Mặc dù thường là số lượng đơn vị sản phẩm, nhưng đôi khi các đơn vị đo lường khác cũng có thể được sử dụng, tùy thuộc vào sự phức tạp của quy trình sản xuất và các yếu tố khác.
3. Tính toán: Tổng chi phí cho mỗi nhóm được xác định và chia cho số lượng đơn vị đo lường hoạt động tương ứng để xác định chi phí cho mỗi đơn vị sản phẩm.

Các bước này cần được lặp lại cho mọi yếu tố trong từng thành phần sản xuất để đảm bảo rằng tất cả các chi phí đã được tính vào giá thành sản phẩm một cách chính xác. Điều này đòi hỏi sự cẩn thận và quản lý chặt chẽ trong quá trình tính toán và phân bổ chi phí.

5.3. Ví dụ cụ thể

Công ty A là nhà sản xuất và bán một loại sản phẩm. Trong năm 2023, công ty đã báo cáo các chi phí sau:

Chi phí biến đổi trên mỗi đơn vị:

• Chi phí vật liệu trực tiếp: $ 25
• Chi phí nhân công trực tiếp: $ 20
• Chi phí sản xuất biến đổi: $ 10
• Chi phí quản lý và bán hàng biến đổi: $ 5

Chi phí cố định:

• Tổng chi phí sản xuất cố định là $ 300.000
• Bán và quản lý cố định $ 200.000
• Trong năm, công ty đã bán được 50.000 chiếc và sản xuất được 60.000 chiếc, với giá bán đơn vị là $ 100 một chiếc.

Sử dụng phương pháp giá thành toàn bộ, giá thành sản phẩm đơn vị được tính như sau:

Nguyên vật liệu trực tiếp + Nhân công trực tiếp + Tổng chi phí biến đổi + Chi phí sản xuất cố định được phân bổ = $25 + $20 + $10 + ($300.000 / 60.000 đơn vị) = 60 đô la đơn vị giá thành sản phẩm theo chi phí hấp thụ

Nhớ rằng, chi phí bán hàng và chi phí quản lý (cố định và biến đổi) được coi là chi phí kỳ và được chi tiêu trong kỳ xảy ra. Các chi phí đó không được tính vào giá thành sản phẩm.

6. Khi nào nên áp dụng phương pháp tính giá toàn bộ?

Absorption costing thường được áp dụng khi công ty cần đánh giá tổng chi phí liên quan đến sản xuất sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ. Trong trường hợp công ty phải tổng hợp thông tin chi phí để báo cáo cho các bên liên quan bên ngoài như cổ đông hoặc cơ quan quản lý, phương pháp này là lựa chọn phổ biến.

Ngoài ra, phương pháp tính giá toàn bộ cũng thường được sử dụng để ra quyết định nội bộ như xác định giá bán của sản phẩm hoặc quyết định về việc tiếp tục sản xuất một sản phẩm cụ thể hay không. Trong những trường hợp này, công ty có thể áp dụng phương pháp tính chi phí hấp thụ để có cái nhìn tổng quan về chi phí sản xuất sản phẩm và xác định xem sản phẩm đó có mang lại đủ lợi nhuận để tiếp tục sản xuất hay không.

7. So sánh phương pháp tính giá toàn bộ so với phương pháp chi phí biến đổi

Mặc dù tính giá thành toàn bộ (Abscorption costing) là phương pháp duy nhất tuân theo GAAP để tính giá đầy đủ cho hàng tồn kho, nhưng có những phương pháp khác mà doanh nghiệp có thể thấy hữu ích, phương pháp chi phí biến đổi (Variable costing) là một trong số đó.

Trong phương pháp tính giá thành toàn bộ, tất cả chi phí sản xuất, bao gồm cả chi phí trực tiếp và gián tiếp, đều được tính vào giá thành sản phẩm. Điều này có nghĩa là mỗi đơn vị sản phẩm không chỉ bao gồm chi phí trực tiếp như nguyên vật liệu và lao động, mà còn bao gồm một phần chi phí gián tiếp phát sinh trong quá trình sản xuất, như chi phí chung. Chi phí hấp thụ thường được sử dụng cho mục đích báo cáo bên ngoài, ví dụ như tính giá vốn hàng bán cho báo cáo tài chính.

Trong khi đó, phương pháp tính chi phí biến đổi, chi phí sản xuất cố định không được tính vào giá thành của một đơn vị cụ thể, thay vào đó, nó được ghi nhận dưới dạng chi phí thời kỳ (period cost) và và được ghi nhận vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ phát sinh. Chi phí biến đổi thường được sử dụng cho mục đích lập kế hoạch và ra quyết định quản lý vì nó cung cấp sự thể hiện chính xác hơn về chi phí gia tăng liên quan đến việc sản xuất thêm một đơn vị sản phẩm.

Vì vậy, theo phương pháp tính chi phí biến đổi, giá trị hàng tồn kho chuyển sang các kỳ trong tương lai thường sẽ thấp hơn so với phương pháp tính chi phí hấp thụ, cũng như giá vốn hàng bán tương ứng tại thời điểm xuất hàng tồn kho. Điều này có thể tạo ra sự khác biệt trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp và ảnh hưởng đến việc quản lý chi phí và dự trữ hàng tồn kho.

Chi phí biến đổi không xác định chi phí trên mỗi đơn vị chi phí cố định, trong khi tính chi phí hấp thụ lại có.

Chi phí biến đổi sẽ cho ra một mục chi phí tổng hợp duy nhất cho các chi phí chung cố định khi tính thu nhập ròng trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, trong khi chi phí hấp thụ dẫn đến hai loại chi phí cố định: chi phí liên quan đến giá vốn hàng bán và chi phí liên quan đến hàng tồn kho

8. Phương pháp chi phí toàn bộ trong kế toán quản trị

Phương pháp chi phí toàn bộ (Absorption costing) trong kế toán quản trị đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin chi tiết và chiến lược cho nhà quản trị:

• Phục vụ yêu cầu báo cáo tài chính bên ngoài (external financial reporting): Bằng cách cung cấp thông tin chi tiết và minh bạch về chi phí sản xuất và hiệu suất, nó tạo ra sự tin cậy và độ minh bạch trong báo cáo tài chính. Absorption costing đáp ứng yêu cầu báo cáo tài chính cho các bên liên quan bên ngoài, như cổ đông và cơ quan quản lý.
• Phân bổ tất cả các chi phí cố định: Phương pháp này phân bổ tất cả các chi phí cố định vào sản phẩm, giúp cung cấp thước đo đầy đủ về toàn bộ chi phí của hàng tồn kho.
• Đánh giá hiệu quả của quá trình sản xuất: Absorption cossting cho phép nhà quản trị đánh giá hiệu quả của quá trình sản xuất bằng cách phân bổ chi phí trực tiếp và gián tiếp cho từng sản phẩm. Điều này giúp họ hiểu rõ hơn về chi phí sản xuất thực tế và đưa ra quyết định về việc cải thiện hiệu suất và tối ưu hóa quá trình sản xuất.
• Đánh giá hiệu suất của từng bộ phận và sản phẩm: Phương pháp tính giá toàn bộ cho phép tính toán lợi nhuận hoặc lỗ của từng sản phẩm sau khi phân phối chi phí trực tiếp và gián tiếp. Điều này giúp nhà quản trị đánh giá hiệu suất của từng bộ phận và sản phẩm trong doanh nghiệp, từ đó có thể đưa ra các quyết định chiến lược và quản lý hiệu quả.

Phương pháp tính giá toàn bộ (Absorption Costing) là một chủ đề quan trọng trong chương trình học CMA và đây cũng chính xác là chứng chỉ bạn cần sở hữu để vươn tới những nấc thang mới trên sự nghiệp Kế toán nói chung và Kế toán quản trị nói riêng. (Tìm hiểu thêm Các môn học của CMA)

Kết bài

Qua bài viết trên, SAPP đã đem đến cái nhìn tổng quát về Absorption Costing và những ưu nhược điểm của phương pháp này. Phương pháp toàn bộ trong kế toán quản trị là một công cụ quan trọng để quản lý chi phí, đưa ra các quyết định chiến lược và tối ưu hóa hiệu suất kinh doanh của doanh nghiệp

Hy vọng bạn sẽ sớm có thể áp dụng những kiến thức đó vào ứng dụng trong doanh nghiệp của mình.