Cổ Tức Là Gì? Quy Trình Và Các Hình Thức Chi Trả Cổ Tức

Mỗi một cổ đông khi chi tiền ra sở hữu cổ phần đều rất quan tâm đến phần cổ tức mà mình có thể nhận được. Vậy cổ tức là gì và được chi trả dưới những hình thức nào? Tất tần tật mọi thông tin cần biết về cổ tức cũng như quy trình chi trả cổ tức sẽ có trong bài viết dưới đây.

1. Cổ tức là gì?

Để trả lời cho câu hỏi này thì trước hết cần phải hiểu rằng cổ tức là một khái niệm phổ biến trong công ty cổ phần. Trong đó, theo khoản 5 Điều 4 của Luật Doanh nghiệp năm 2020 nêu rõ: Cổ tức là chính phần lợi nhuận ròng được trả cho mỗi cổ phần bằng tiền mặt hoặc bằng tài sản khác.

Lợi nhuận ròng của doanh nghiệp là khoản tiền chênh lệch giữa tổng doanh thu bán được sau khi trừ đi tất cả các khoản chi phí, kể cả thuế. Như vậy, lợi nhuận ròng chính là phần tiền lãi của doanh nghiệp sau khi đã đóng các khoản thuế.

Theo Điều 135 của Luật Doanh nghiệp 2020, cổ tức được chi trả cho cổ phần phổ thông được tính toán dựa vào số lợi nhuận ròng đã thực hiện và khoản chi trả cổ tức được trích từ nguồn lợi nhuận giữ lại trong công ty. Công ty cổ phần chỉ được trả cổ tức của cổ phần phổ thông khi có đáp ứng các điều kiện sau:

• Doanh nghiệp đã hoàn thành nghĩa vụ đóng thuế và các nghĩa vụ tài chính khác dựa theo quy định của pháp luật;

• Doanh nghiệp đã trích lập ra các quỹ công ty và bù đắp lỗ trước đó theo quy định của pháp luật và Điều lệ của công ty;

• Ngay sau khi trả hết cổ tức, công ty vẫn phải bảo đảm có khả năng thanh toán đủ các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác khi đến hạn.

Đồng thời, bên cạnh cổ tức cổ phần phổ thông còn có cổ tức cổ phần ưu đãi.

2. Các hình thức chi trả cổ tức

Cổ tức là một phần quan trọng của việc đầu tư vào cổ phiếu, và việc hiểu rõ về các hình thức chi trả cổ tức là một phần quan trọng của việc quản lý danh mục đầu tư của bạn. Dưới đây là một số hình thức phổ biến của cách chi trả cổ tức.

2.1. Trả cổ tức bằng tiền mặt

Nếu chi trả bằng hình thức tiền mặt thì phải được thực hiện bằng Đồng Việt Nam hoặc có thể được chi trả bằng séc, chuyển khoản hay lệnh trả tiền gửi bằng bưu điện đến địa chỉ thường trú hoặc địa chỉ liên lạc mà cổ đông đã cung cấp.

2.2. Trả cổ tức bằng cổ phần

Khi công ty có nhu cầu giữ lại lợi nhuận để sau này đầu tư phát triển, họ có thể dùng cổ phiếu được phép phát hành hay cổ phiếu quỹ để chi trả cổ tức. Khoản cổ tức cho mỗi cổ phiếu theo cách trả này gọi là phần cổ phần thay cho khoản tiền.

Lưu ý: Trong trường hợp chi trả cổ tức bằng cổ phần, công ty không cần phải làm các thủ tục chào bán cổ phần theo quy định tại các điều 123, 124 và 125 thuộc Luật doanh nghiệp 2020. Công ty cần phải đăng ký tăng vốn điều lệ của công ty tương ứng với tổng giá trị mệnh giá các cổ phần được dùng để chi trả cổ tức trong thời hạn là 10 ngày kể từ ngày hoàn thành việc thanh toán cổ tức.

2.3. Trả bằng tài sản khác theo quy định của Điều lệ công ty

Hình thức này ít phổ biến hơn hai hình thức đã được nêu trên, tuy nhiên tuỳ thuộc theo Điều lệ của các công ty mà có thêm hình thức chi trả cổ tức này hay không.

3. Ưu nhược điểm của cổ tức

3.1. Hình thức trả cổ tức bằng tiền mặt

Ưu điểm:

• Đem lại cảm giác chắc chắn cho cổ đông khi tìm kiếm lợi nhuận trong đầu tư. Đối với những nhà đầu tư an toàn thì việc nhận tiền mặt từ công ty, mang tính đảm bảo hơn nhiều so với việc công ty giữ lại tiền và chạy theo những cơ hội béo bở nhưng không chắc chắn.

• Chứng minh được công ty có dòng tiền vững mạnh, an toàn khi đầu tư. Cần để ý xem xét thời gian chi trả trong thời gian dài, ổn định và có sự tăng trưởng của cổ tức, đề phòng với các công ty vay nợ để trả tiền cổ tức.

Nhược điểm:

• Chịu thuế đến hai lần. Đầu tiên là thuế thu nhập của doanh nghiệp (hiện tại ở mức 20-22%), tuy nhiên tùy vào ngành nghề đặc thù của từng vùng miền mà có những ưu đãi riêng. Tiếp theo là thuế thu nhập cá nhân cho phần cổ tức với tỷ lệ 5%. Khi công ty chi trả cổ tức 1.000 đồng, bạn thực chất chỉ được 950 đồng.

• Đối với các công ty trong tình trạng khó khăn về tài chính, hay công ty đang trong giai đoạn phát triển, mở rộng thì việc trả cổ tức bằng tiền mặt có thể làm giảm lượng tiền trong doanh nghiệp khiến doanh nghiệp bị thiếu hụt tiền để đầu tư cho các hoạt động mở rộng kinh doanh, ảnh hưởng đến sự phát triển của doanh nghiệp.

3.2. Cổ tức bằng cổ phiếu

Ưu điểm:

• Đối với những cổ phiếu thanh khoản ít thì việc trả cổ tức bằng cổ phiếu sẽ làm tăng tính thanh khoản cho thị trường, hạn chế rủi ro thanh khoản, cũng như giảm thiểu thị giá giúp các nhà đầu tư khác có thể dễ dàng mua được cổ phiếu, do đó giá cổ phiếu sẽ tăng.

• Nhà đầu tư tránh được việc bị đánh thuế 2 lần so với thuế đánh vào cổ tức bằng tiền mặt.

• Công ty có thể giữ lại một số tiền để khắc phục trong tình trạng khó khăn, hoặc mở rộng sản xuất, đầu tư vào các dự án mang lại lợi nhuận lâu dài cho cổ đông.

Nhược điểm:

• Vì vốn hóa giữ nguyên, chia hay không chia cũng như nhau, trong khi đó nhà đầu tư phải chờ đến 2-3 tháng để cổ phiếu mới phát hành về tài khoản mới có thể bán được cổ phiếu trả cổ tức.

• Doanh nghiệp đầu tư những dự án không mang lại hiệu quả, khiến giá cổ phiếu bị giảm thêm.

• Có thể dính thêm cổ phiếu lẻ và khó bán được.

4. Trả cổ tức bằng cổ phiếu hay tiền mặt lợi hơn?

Đối với mỗi doanh nghiệp khác nhau, việc chi trả cổ tức bằng hình thức tiền mặt hay cổ phiếu đều tồn tại những ưu, nhược điểm của riêng từng loại. Các công ty ngày nay đa số đều lựa chọn hình thức chi trả bằng cổ phiếu nhằm mục đích có thể giữ lại được số vốn cho việc mở rộng kinh doanh sau này, góp phần đẩy mạnh giá cổ phiếu trong thời gian sau khi phát hành. Tuy là vậy, việc pha loãng cổ phiếu phần nào sẽ gây ra những tác động đến giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. 

Tạm kết

Trên đây là những chia sẻ về cổ tức là gì? Quy trình và các hình thức chi trả cổ tức cho các cổ đông. Hy vọng bài viết trên hữu ích với bạn và giúp bạn hiểu thêm về cổ tức nhé.

Chương trình CFA (Chartered Financial Analyst) cung cấp kiến thức sâu rộng về tài chính và đầu tư, bao gồm cả cơ bản về cổ tức và cách mà chúng tác động đến giá cả của cổ phiếu và lợi nhuận của nhà đầu tư. Môn “Phân Tích và Định Giá Chứng Khoán” (Equity Analysis and Valuation) trong chương trình CFA đặc biệt là một trong những môn học quan trọng giúp học viên hiểu sâu hơn về cổ tức và ảnh hưởng của nó đến giá trị của công ty và cổ phiếu.

Nếu bạn đang tìm kiếm một “người đồng hành” trên hành trình chinh phục thành công CFA để có được định hướng học tập và luyện thi CFA phù hợp nhất, bạn có thể tham khảo khóa học CFA Online tại SAPP, giải pháp chinh phục CFA toàn diện, tối ưu “trọn gói – tiết kiệm – cá nhân hóa”, thiết kế theo khung năng lực của từng cá nhân ngay cả người trái ngành.

Liên hệ với SAPP qua Fanpage hoặc Website nếu cần bất cứ hỗ trợ nào nhé!

Fanpage: https://www.facebook.com/sapp.cfaonline