Thiên Long – Phương Nam Và Thương Vụ M&A Đáng Chú Ý: Bước Đi Tái Định Vị Ngành Bán Lẻ Sách Việt Nam

Thị trường M&A Việt Nam đang ghi nhận một thương vụ nổi bật trong lĩnh vực bán lẻ sách: Thiên Long thâu tóm Nhà sách Phương Nam. Trong bối cảnh ngành bán lẻ sách Việt Nam chịu tác động mạnh từ thương mại điện tử, sách điện tử và thói quen tiêu dùng mới của thế hệ trẻ, các chuỗi nhà sách truyền thống như Phương Nam, đang đối mặt với áp lực lớn: doanh thu giảm, biên lợi nhuận thu hẹp và chi phí vận hành tăng cao.

Tuy nhiên, bên trong thị trường tưởng như “bão hòa” ấy vẫn tồn tại những mảng tiềm năng: đồ dùng học tập, văn phòng phẩm, sản phẩm giáo dục và mô hình bán lẻ trải nghiệm. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp có lợi thế phân phối và khả năng tái định vị thương hiệu như Thiên Long vươn lên dẫn đầu.

Bước đi Thiên Long mua lại 76,8% cổ phần của Phương Nam không chỉ là một thương vụ M&A chiến lược, mà còn là bước đệm để Thiên Long mở rộng hệ sinh thái giáo dục – sáng tạo – bán lẻ, tạo ra sự kết hợp giữa văn phòng phẩm, sách và trải nghiệm học tập. Thương vụ này cho thấy tham vọng tái định vị ngành bán lẻ của Thiên Long trong kỷ nguyên mới.Liệu M&A Thiên Long – Phương Nam có đủ sức trở thành bước ngoặt chiến lược giúp cả hai thương hiệu phục hồi và tăng trưởng, hay sẽ là thử nghiệm đầy rủi ro giữa hai mô hình kinh doanh khác biệt?

Cùng SAPP Academy phân tích thương vụ Thiên Long – Phương Nam dưới góc nhìn CMA Hoa Kỳ, qua các khía cạnh hiệu quả tài chính, cấu trúc vốn và chiến lược hậu M&A, để làm rõ giá trị thực sự, cơ hội và thách thức ẩn sau thương vụ gây chú ý nhất ngành bán lẻ Việt Nam năm nay.

Bối cảnh Nhà sách Phương Nam trước M&A

Nhà sách Phương Nam từng là thương hiệu nổi bật trong lĩnh vực phát hành sách và văn hóa phẩm tại Việt Nam. Tuy nhiên, từ năm 2021 đến 2024, doanh nghiệp này đối mặt với tình trạng suy thoái về hiệu quả tài chính nghiêm trọng:

• Doanh thu năm 2024 giảm xuống chỉ còn 614 tỷ đồng (giảm 6% so với năm trước).
• Lợi nhuận sau thuế chỉ đạt khoảng 10,2 tỷ đồng (giảm gần 40% so với năm trước).
• Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu vượt mức 200%, tạo áp lực tài chính lớn.
• Thiếu chiến lược số hóa rõ ràng, dẫn đến giảm mạnh sức cạnh tranh.

Trong quý I/2025, Phương Nam ghi nhận doanh thu đạt 146,3 tỷ đồng, tăng 8,7% so với cùng kỳ. Tuy vậy, lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 2,5 tỷ đồng, biên lợi nhuận ròng tiếp tục duy trì ở mức rất thấp. Tổng tài sản tại thời điểm 31/3/2025 đạt 576,5 tỷ đồng, trong đó nợ ngắn hạn chiếm tỷ trọng lớn, cho thấy áp lực tài chính ngắn hạn vẫn đang đè nặng lên hoạt động kinh doanh.

Những yếu tố này khiến Phương Nam cần thiết phải tìm kiếm một đối tác chiến lược để tái cấu trúc và phục hồi hiệu quả hoạt động.

M&A Thiên Long – Phương Nam: Mở rộng hệ sinh thái, kiểm soát dòng tiền

Thiên Long, với vị thế vững chắc trong ngành sản xuất và phân phối văn phòng phẩm, quyết định thâu tóm Phương Nam nhằm mở rộng danh mục sản phẩm và tận dụng mạng lưới phân phối sẵn có. Đây là một thương vụ mang tính chiến lược dài hạn:

• Mở rộng hệ sinh thái: Thiên Long tận dụng thương hiệu và mạng lưới phân phối của Phương Nam để đa dạng hóa sản phẩm, từ sách truyền thống sang nhóm sản phẩm lifestyle học đường, văn phòng phẩm cao cấp và quà tặng sáng tạo.
• Tối ưu hóa chuỗi cung ứng: Tận dụng lợi thế về quy mô để giảm thiểu chi phí vận hành, logistics, và quản lý.
• Thúc đẩy khả năng cạnh tranh: Sử dụng thương hiệu mạnh của Phương Nam để gia tăng thị phần trong phân khúc bán lẻ và giáo dục.

Tuy nhiên, từ góc độ quản trị tài chính, việc sáp nhập đặt ra yêu cầu quan trọng về việc quản lý dòng tiền, tái cấu trúc các khoản nợ ngắn hạn, và nhanh chóng cải thiện hiệu quả vận hành để tránh những tác động tiêu cực lên hiệu suất tài chính của tập đoàn mẹ.

Cơ hội và hách thức sau thương vụ M&A  Thiên Long – Phương Nam

Thương vụ M&A giữa Thiên Long và Phương Nam mở ra nhiều cơ hội tăng trưởng nếu được triển khai bài bản và đồng bộ. Với năng lực vận hành mạnh, hệ sinh thái sản phẩm phong phú và kinh nghiệm thị trường của Thiên Long, Phương Nam có thể tận dụng những đòn bẩy mới để phục hồi và tăng trưởng:

Cơ hội

Từ góc độ chiến lược, thương vụ Thiên Long sáp nhập Nhà sách Phương Nam không chỉ dừng lại ở việc mở rộng quy mô, mà còn mang ý nghĩa tái cấu trúc toàn diện mô hình kinh doanh. Sự kết hợp giữa năng lực sản xuất – phân phối của Thiên Long và hệ thống bán lẻ – thương hiệu văn hóa của Phương Nam tạo nên nhiều giá trị cộng hưởng quan trọng:

• Tăng trưởng doanh thu thông qua cross-selling, bằng cách đưa các sản phẩm có biên lợi nhuận cao từ Thiên Long vào mạng lưới phân phối của Phương Nam.
• Gia tăng giá trị thương hiệu, khi Phương Nam được tái định vị thành không gian sáng tạo – trải nghiệm, đáp ứng xu hướng tiêu dùng mới của thế hệ trẻ.
• Tối ưu hóa chi phí vận hành, nhờ tích hợp chuỗi cung ứng, hệ thống logistics và quy trình quản trị với Thiên Long.

Thách thức

Tuy vậy, thương vụ cũng đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt là trong giai đoạn hợp nhất sau M&A – nơi khác biệt về mô hình kinh doanh, hệ thống vận hành và văn hóa doanh nghiệp dễ tạo ra những xung đột tiềm ẩn.

Một số thách thức điển hình bao gồm:

• Rủi ro tài chính, khi Phương Nam vẫn đang chịu áp lực dòng tiền yếu và tỷ lệ nợ ngắn hạn cao.
• Khó khăn trong việc đồng bộ văn hóa doanh nghiệp, đặc biệt khi chuyển đổi từ một thương hiệu đậm chất truyền thống sang môi trường quản trị tập đoàn hiện đại.
• Nguy cơ mất khách hàng trung thành, nếu quá trình tái định vị thương hiệu không phù hợp với kỳ vọng và cảm xúc gắn bó của tệp khách hàng hiện hữu.

Định hướng chiến lược hậu sáp nhập

Để thương vụ M&A giữa Thiên Long và Phương Nam mang lại hiệu quả thực chất, tập đoàn cần triển khai một chiến lược hậu sáp nhập đồng bộ, hướng tới tối ưu vận hành, mở rộng thị trường và củng cố vị thế thương hiệu. Sự kết hợp giữa năng lực sản xuất – phân phối của Thiên Long và mạng lưới bán lẻ lâu đời của Phương Nam sẽ chỉ phát huy được giá trị nếu có sự tái cấu trúc bài bản ở nhiều cấp độ.

Về dài hạn, chiến lược hậu sáp nhập không chỉ là quá trình hợp nhất mô hình kinh doanh, mà còn là cơ hội để tạo ra một phiên bản mới của Phương Nam – hiện đại hơn, đa năng hơn và bền vững hơn. Việc triển khai các chiến lược này sẽ là phép thử thực sự cho năng lực chuyển đổi và thích ứng của cả hai bên trong giai đoạn hậu M&A.

Thương vụ M&A Thiên Long – Phương Nam dưới góc nhìn của CMA Hoa Kỳ

Thương vụ M&A giữa Thiên Long và Nhà sách Phương Nam là một ví dụ điển hình để áp dụng kiến thức trong chương trình CMA Hoa Kỳ, đặc biệt ở hai chuyên đề lớn thuộc CMA Part 2: Phân tích Báo cáo Tài chính (Financial Statement Analysis) và Tài chính Doanh nghiệp (Corporate Finance). Việc nhìn nhận thương vụ qua lăng kính của CMA không chỉ giúp đánh giá hiệu quả tài chính hiện tại mà còn hỗ trợ hoạch định chiến lược tài chính dài hạn hậu sáp nhập.

Financial Statement Analysis (CMA Part 2A)

Trước khi đưa ra quyết định đầu tư hay sáp nhập, Thiên Long cần thực hiện đánh giá toàn diện về “sức khỏe” tài chính của Phương Nam. Một số yếu tố then chốt bao gồm:

Corporate Finance (CMA Part 2B)

Ở cấp độ hoạch định tài chính chiến lược, thương vụ M&A này đặt ra những bài toán cụ thể mà một chuyên gia quản trị tài chính cần giải quyết:

Cách tiếp cận theo CMA không chỉ giúp doanh nghiệp đánh giá đúng hiện trạng và tiềm năng, mà còn mang lại tư duy hệ thống và khả năng kiểm soát rủi ro dài hạn – yếu tố rất cần thiết trong các thương vụ M&A tại thị trường Việt Nam hiện nay.

Thiên Long – Phương Nam: Thương Vụ M&A Và Vai Trò Của Kế Toán Quản Trị Trong Hậu Sáp Nhập

Sau thương vụ M&A giữa Thiên Long và Nhà sách Phương Nam, bài toán quản trị tài chính – kế toán quản trị trở nên đặc biệt quan trọng. Việc hợp nhất hai mô hình kinh doanh khác biệt – sản xuất và bán lẻ – đòi hỏi đội ngũ nhân sự tài chính phải có năng lực phân tích, hoạch định và kiểm soát chi phí hiệu quả hơn để đảm bảo tối ưu nguồn lực sau sáp nhập.

Để đáp ứng yêu cầu đó, các nhân sự trong lĩnh vực Kế toán Quản trị – Tài chính doanh nghiệp nên chủ động tham gia các chương trình đào tạo hoặc theo đuổi chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế như CMA (Certified Management Accountant). Chứng chỉ này trang bị 10 năng lực cốt lõi mà nhà quản trị tài chính cần có, thông qua hệ thống 12 môn học, trong đó nhiều công cụ áp dụng trực tiếp vào công việc thực tế của phòng ban Kế toán – Tài chính, bao gồm:

• Quản trị hoạt động (1C): Chi phí định mức, đo lường hiệu suất.
• Quản trị chi phí (1D): Phân tích chi phí vòng đời sản phẩm, quản lý chuỗi cung ứng.
• Phân tích báo cáo tài chính (2A): Đánh giá thanh khoản và khả năng sinh lời.
• Tài chính doanh nghiệp (2B): Quản trị dòng tiền, vốn lưu động và chính sách tín dụng nội bộ….

Để tìm hiểu chi tiết các thông tin về chứng chỉ, bạn có thể tải Handbook chi tiết về chương trình CMA Hoa Kỳ tại: https://sapp.edu.vn/khoa-hoc-cma

Kết luận

Thương vụ M&A giữa Thiên Long và Nhà sách Phương Nam không chỉ đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược tái định vị của Thiên Long, mà còn phản ánh xu thế tất yếu của thị trường bán lẻ Việt Nam: dịch chuyển từ mô hình truyền thống sang mô hình tích hợp – sáng tạo – trải nghiệm. Nếu được triển khai hiệu quả, sự kết hợp này có thể mở ra một chuẩn mực mới cho cách doanh nghiệp Việt vận hành, mở rộng và quản trị trong kỷ nguyên số.

Tuy nhiên, phía sau cơ hội luôn là thách thức – đặc biệt trong khâu hợp nhất vận hành, quản trị dòng tiền và tối ưu hiệu suất tài chính.

Thương vụ Thiên Long – Phương Nam vì thế không chỉ là một câu chuyện M&A, mà còn là minh chứng cho giá trị của tư duy tài chính chiến lược – yếu tố quyết định sự thành công lâu dài của bất kỳ doanh nghiệp nào trong hành trình chuyển đổi.