5+ thủ thuật “làm đẹp Báo cáo Tài chính” và cách nhận diện
Báo cáo Tài chính là công cụ quan trọng để đánh giá tình trạng tài chính của một doanh nghiệp với các thông tin chi tiết về tài sản, lợi nhuận, doanh thu, khoản nợ, thuế và nhiều khía cạnh khác. Do vậy có không ít doanh nghiệp đang sử dụng những “thủ thuật làm đẹp Báo cáo Tài chính” nhằm nhiều mục đích khác nhau. Hãy cùng SAPP Academy tìm hiểu cụ thể hơn trong bài viết dưới đây.
1. Thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính (window dressing) là gì?
Thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính (Window Dressing) là một chiến lược được sử dụng để làm cho báo cáo tài chính trở nên tích cực hơn bằng cách thay đổi cách sắp xếp thông tin trong báo cáo tài chính một cách khôn ngoan để che đi thông tin tiêu cực và tôn lên thông tin tích cực.
Mục tiêu của kỹ thuật này là tạo ra một bức tranh thuận lợi hơn về tình hình tài chính của công ty, nhằm tăng cơ hội vay vốn hoặc thu hút đầu tư.
2. Có nên sử dụng thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính hay không?
Báo cáo tài chính đóng vai trò cung cấp thông tin về tình hình tài chính của doanh nghiệp đến các bên quan tâm như nhà đầu tư, nhà cung cấp, khách hàng và các tổ chức tài chính khác. Do đó, tính chính xác và đầy đủ của báo cáo tài chính là rất quan trọng để truyền đạt thông tin đúng đắn đến tất cả các đối tượng sử dụng báo cáo tài chính của doanh nghiệp.
Mặc dù có những thủ thuật có thể sử dụng để làm giảm chi phí, tăng doanh thu hoặc điều chỉnh phương pháp kế toán như khấu hao và hạch toán sai niên độ kế toán hay thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính để đạt được mục tiêu doanh thu và lợi nhuận trong ngắn hạn, tuy nhiên việc thông tin trên báo cáo tài chính bị sai lệch hoàn toàn sẽ gây hậu quả nghiêm trọng. Điều này khiến các nhà đầu tư, cổ đông và những người đọc báo cáo tài chính khác không thể đánh giá chính xác tình hình hoạt động kinh doanh thực tế của doanh nghiệp.
Trong dài hạn, khi các thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính này bị phát hiện, doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với hậu quả nặng nề, bao gồm mất uy tín trên thị trường, sự ngừng hợp tác từ các nhà cung cấp, khả năng huy động vốn giảm đi từ nhà đầu tư và tổ chức tài chính tín dụng. Điều này có thể dẫn đến sự mất lòng tin từ phía khách hàng và thậm chí nguy cơ vi phạm luật pháp, khiến doanh nghiệp có nguy cơ phá sản.
Vì vậy, doanh nghiệp không nên lựa chọn thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính, vì nó không chỉ không an toàn mà còn có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng. Thay vào đó, doanh nghiệp nên tuân thủ quy tắc và chuẩn mực trong hệ thống quản lý tài chính kế toán từ đầu để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của dữ liệu trên báo cáo tài chính.
3. Cách nhận diện các thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính
Dưới đây là một số cách nhận diện thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính cơ bản được nhiều kế toán áp dụng trong doanh nghiệp.
3.1. Làm giảm chi phí bằng cách vốn hóa
Vốn hóa (Capitalization) là một kỹ thuật kế toán được sử dụng bởi nhiều loại công ty như bất động sản, sản xuất, vận tải và nghiên cứu. Kỹ thuật này giúp công ty không ghi nhận trực tiếp các chi phí vào chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh, mà thay vào đó, ghi nhận chúng như một phần của giá trị tài sản cố định. Chi phí này sau đó được phân bổ dần vào chi phí sản xuất hàng năm thông qua việc khấu hao tài sản. Thủ thuật này có thể tạo ra lợi nhuận cao hơn và cải thiện dòng tiền hoạt động kinh doanh trong thời gian ngắn.
Công ty thường vận dụng vốn hóa cho các loại chi phí lớn liên quan đến các dự án kéo dài, chẳng hạn như chi phí lãi vay trong dự án xây dựng hoặc chi phí nghiên cứu và phát triển. Tuy nhiên, việc sử dụng thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính này có thể dẫn đến việc báo cáo tài chính không phản ánh đúng chính xác tình hình kết quả kinh doanh của công ty và điều này có thể gây ra ảnh hưởng tiêu cực khi những người đọc báo cáo tài chính phát hiện ra sự thay đổi này.
3.2. Thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính bằng cách ghi nhận doanh thu ảo
Doanh thu là một trong những chỉ số quan trọng nhất được theo dõi trong bảng kết quả kinh doanh của mọi doanh nghiệp. Khi kết thúc một năm tài chính với doanh thu thực tế vượt quá kế hoạch, đây luôn là một kết quả mà các nhà đầu tư và cổ đông mong đợi. Vì vậy, đa số doanh nghiệp thường nỗ lực tìm cách tăng doanh thu để đạt hoặc vượt qua mục tiêu kế hoạch tài chính. Một trong những chiến lược phổ biến, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng là sử dụng việc ước tính phần trăm hoàn thành công việc để ghi nhận doanh thu trước thời điểm thực tế.
Tuy việc ước tính này cần dựa trên cơ sở hợp lý, nhưng thường mang tính chất tương đối khá cao do nó phụ thuộc vào sự đánh giá, kinh nghiệm và tiến độ thực tế của công việc. Mặc dù các công ty kiểm toán độc lập thường đánh giá các ước tính này dựa trên các cơ sở hợp lý, nhưng các doanh nghiệp thường vẫn có thể cung cấp lý lẽ để giải thích việc ghi nhận doanh thu của họ hợp lý từ góc độ kế toán. Kết quả là, doanh thu có thể được ghi nhận ngay trong báo cáo tài chính của kỳ hiện tại, mặc dù chưa đủ điều kiện để được ghi nhận theo quy định chuẩn mực.
3.3. Trích lập sai quy định các khoản dự phòng tổn thất tài sản
Theo quy định kế toán hiện hành, doanh nghiệp phải đánh giá giá trị thực tế của các khoản đầu tư khi lập Báo cáo tài chính để xem xét việc trích lập dự phòng cho các rủi ro liên quan đến khoản đầu tư này. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp có thể trích lập dự phòng ít hơn hoặc thậm chí không trích lập dự phòng cho các khoản đầu tư có dấu hiệu giảm giá trị để giảm bớt chi phí dự phòng trong kỳ.
Ngoài ra, có các doanh nghiệp bỏ qua việc trích lập dự phòng cho các khoản phải thu khó đòi hoặc giảm giá hàng tồn kho. Đặc biệt, trong những thời kỳ kinh tế khó khăn, khi doanh thu từ bán hàng giảm mạnh do khách hàng hạn chế chi tiêu, một số công ty có thể gia hạn thời hạn thanh toán từ 30 ngày lên 60 ngày để duy trì mối quan hệ lâu dài với khách hàng.
Mặc dù cách này có thể tăng doanh thu, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến dòng tiền của doanh nghiệp do dòng tiền thu về có thể không phản ánh đúng doanh thu trên Báo cáo kết quả kinh doanh.
3.4. Hạch toán sai niên độ kế toán, phương pháp khấu hao bị thay đổi hoặc ghi nhận sai các khoản công nợ, chi phí
Một trong những thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính phổ biến là thay đổi hạch toán doanh thu hoặc chi phí không đúng niên độ kế toán, nhằm điều chỉnh lợi nhuận theo ý muốn. Chỉ số lợi nhuận luôn được quan tâm hàng đầu bởi nhà đầu tư và cổ đông, vì vậy, một số công ty thường chuyển các giao dịch hạch toán từ kỳ trước sang kỳ sau hoặc ngược lại để thay đổi lợi nhuận.
Ngoài ra, có doanh nghiệp thay đổi phương pháp tính khấu hao, ví dụ như chuyển từ phương pháp khấu hao đường thẳng sang phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh. Một số công ty cũng có thể sử dụng phương pháp khấu hao chậm để giảm chi phí và tăng lợi nhuận.
Đặc biệt, các công ty cần huy động vốn từ ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu thường mong muốn có lợi nhuận cao và báo cáo tài chính hấp dẫn. Tuy nhiên, điều này có thể làm cho nhà đầu tư không thể đánh giá đúng tình hình tài chính của công ty.
Một số công ty có thể hạch toán ít hơn quy định đối với các khoản công nợ liên quan đến chi phí lãi vay, lãi chậm nộp BHXH, hoặc lãi chậm nộp thuế. Việc này giúp giảm chi phí và làm tăng lợi nhuận trên báo cáo kết quả kinh doanh, cũng như làm cho bảng cân đối kế toán trở nên hấp dẫn hơn do giảm tỷ lệ nợ.
3.5. Không hợp nhất công ty con khi kết quả bất lợi
Gần đây, nhiều doanh nghiệp đã thực hiện cơ cấu lại hoạt động kinh doanh theo mô hình tập đoàn đa ngành, trong đó hoạt động mua bán nội bộ giữa công ty mẹ và các công ty con là không thể tránh khỏi.
Khi thực hiện hợp nhất báo cáo tài chính, các giao dịch nội bộ này thường được loại trừ khỏi doanh thu hợp nhất và giá vốn hàng bán hợp nhất phải được điều chỉnh tương ứng. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, tập đoàn có thể không thực hiện việc hợp nhất kết quả kinh doanh của công ty con vào công ty mẹ. Kết quả là, doanh thu của tập đoàn có thể bị “thổi phồng” do không thực hiện hợp nhất.
Có thể bạn quan tâm: Cách Thuyết Minh Báo Cáo Tài Chính Chuẩn Chỉnh Nhất
4. Cách nhận biết thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính
Mặc dù có các quy tắc công bố tài chính nhằm tăng tính minh bạch và đáng tin cậy cho các nhà đầu tư, thì vẫn có sự diễn ra của hiện tượng “Window Dressing” do các người quản lý quỹ thực hiện.
Một nghiên cứu của Đại học Northwestern đã phát hiện một số dấu hiệu trong quản lý quỹ cho thấy khả năng họ đã làm đẹp báo cáo tài chính. Cụ thể, các quỹ đầu tư tăng trưởng có doanh thu cao, nhưng nhà quản lý lại báo cáo lợi nhuận thấp, điều này có thể là dấu hiệu của việc sử dụng chiến lược Window Dressing.
Báo cáo hiệu suất và danh sách tài sản nắm giữ của quỹ tương hỗ thường được cung cấp cho khách hàng hàng quý, và khách hàng sử dụng thông tin này để đánh giá lợi nhuận đầu tư của quỹ. Nếu kết quả không như mong đợi, các nhà quản lý quỹ có thể thực hiện Window Dressing bằng cách bán các cổ phiếu có lỗ lớn và thay thế chúng bằng các cổ phiếu dự kiến sẽ mang lại lợi nhuận ngắn hạn để cải thiện hiệu suất tổng thể của quỹ trong kỳ báo cáo.
Một biến thể khác của việc làm đẹp báo cáo tài chính là đầu tư vào các cổ phiếu nằm ngoài lĩnh vực đầu tư thông thường của quỹ. Ví dụ, một quỹ đầu tư chủ yếu vào ngành kim loại quý có thể đầu tư vào cổ phiếu thuộc một lĩnh vực đang thịnh hành vào thời điểm đó, và sau đó ghi nhận chúng như là các khoản đầu tư theo chiến lược ban đầu của quỹ.
Ngoài ra, để có thể hiểu sâu hơn về báo cáo tài chính thì đội ngũ kế toán, các nhà quản lý hoặc nhà đầu tư có thể tham gia khóa học CMA Hoa Kỳ tại SAPP Academy. Khóa học không chỉ đào tạo về kế toán và quản trị tài chính mà còn đề cập đến nhiều khía cạnh của quản trị doanh nghiệp, bao gồm cả việc hiểu và phát hiện các thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính bằng cách cung cấp kiến thức sâu về kế toán và báo cáo tài chính, giúp học viên hiểu rõ cách các báo cáo tài chính được xây dựng và cách chúng có thể bị ảnh hưởng bởi các thủ thuật làm đẹp.
Khóa học CMA cũng giúp học viên hiểu về các luật và quy định liên quan đến báo cáo tài chính và kế toán giúp nhận biết các hành vi không đúng quy định. (TÌm hiểu thêm “CMA là chứng chỉ gì?“)
Kết luận
Tóm lại, thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính có thể cải thiện hình ảnh tài chính của một doanh nghiệp trong ngắn hạn, nhưng nó đặt ra các vấn đề liên quan đến tính minh bạch và độ tin cậy. Đối với nhà đầu tư và cổ đông, việc nhận biết và đánh giá các dấu hiệu của thủ thuật làm đẹp là rất quan trọng để đảm bảo quyết định đầu tư đúng đắn. Thay vì sử dụng các chiến lược này, tạo ra và duy trì một hệ thống quản lý tài chính kế toán chất lượng cao là cách tốt nhất để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của báo cáo tài chính, góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp trong thời gian dài.
