Học F3 ACCA – Các Dạng Bài Tập Về Dòng Tiền (Cash Flow) – Phần 1

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (Cash flow) là 1 trong 5 báo cáo tài chính quan trọng nhất theo chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS). Nhìn vào báo cáo, người sử dụng báo cáo có thể thấy trong kỳ kinh doanh vừa qua, doanh nghiệp đã chi ra bao nhiêu tiền và thu vào bao nhiêu tiền cho các hoạt động mua bán của doanh nghiệp. Nếu dòng tiền của doanh nghiệp có tính thanh khoản lớn, doanh nghiệp đang khỏe mạnh có nhiều cơ hội phát triển.

Trong bài viết này, SAPP sẽ đưa ra những khái niệm cơ bản về vai trò của báo cáo lưu chuyển tiền tệ với người sử dụng báo cáo. Bên cạnh đó, SAPP cũng sẽ đi qua các kiến thức căn bản về việc lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ dựa theo 2 phương pháp trực tiếp và gián tiếp.

1. Vai trò của báo cáo lưu chuyển tiền tệ với người sử dụng báo cáo tài chính

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ ngày càng được nhiều người quan tâm hơn bên cạnh hai loại báo cáo thông thường: báo cáo kết quả kinh doanh (Statement of profit or lost) và bảng cân đối kế toán (Balance sheet). Lý do là vì báo cáo kết quả kinh doanh không phải là chỉ tiêu duy nhất do lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp và không thể cung cấp bức tranh toàn cảnh nhất về hoạt động doanh nghiệp. Chính vì thế, người sử dụng báo cáo hoàn toàn có thể bị hiểu nhầm nếu chỉ dựa trên những con số trên báo cáo kết quả kinh doanh và bảng cân đối kế toán mà không quan tâm đến dòng tiền của doanh nghiệp.

Các trường hợp đơn giản thể hiện vai trò của dòng tiền:

• Các cổ đông nhìn thấy chỉ số doanh thu của doanh nghiệp trong kỳ vừa rồi rất cao. Tuy nhiên vấn đề họ quan tâm là cổ tức bằng tiền lại phụ thuộc vào việc doanh nghiệp đang có sẵn tiền trong ngân hàng của mình hay không.
• Các chủ nợ của doanh nghiệp không thể chỉ nhìn chỉ số doanh thu mà tính toán được số tiền có thể thu hồi được. Điều này dựa vào việc doanh nghiệp đang có bao nhiêu tiền trong két hay ngân hàng.

Doanh nghiệp hoàn toàn có thể gian lận bằng cách thay đổi số liệu lợi nhuận kế toán trên báo cáo kết quả kinh doanh. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp đang có rất nhiều tiền “sạch” trong két, điều này chứng tỏ doanh nghiệp đang hoạt động rất tốt, ít nhất trong việc đầu tư, mua bán hàng hóa và chi trả các khoản nợ.

2. Định nghĩa cơ bản về báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Chuẩn mực kế toán IAS 07 Statements of cash flows đề cập đến các định nghĩa cơ bản như sau:

• Cash comprises cash on hand and demand deposits.
• Cash equivalents are short-term, highly liquid investments that are readily convertible to known amounts of cash and which are subject to an insignificant risk of changes in value.
• Cash flows are inflows and outflows of cash and cash equivalents.
• Operating activities are the principal revenue-producing activities of the enterprise and other activities that are not investing or financing activities.
• Investing activities are the acquisition and disposal of non-current assets and other investments not included in cash equivalents.
• Financing activities are activities that result in changes in the size and composition of the equity capital and borrowings of the entity.

3. Hai phương pháp lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Có hai phương pháp lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ, đó là: trực tiếp và gián tiếp.

3.1 Lập báo cáo theo phương pháp trực tiếp

Theo phương pháp trực tiếp, bạn sẽ đi chi tiết theo từng giao dịch phát sinh bằng tiền của doanh nghiệp. Về bố cục của báo cáo như đã được học trên giảng đường, bạn sẽ tính toán dòng tiền thuần cuối kỳ của từng hoạt động trong doanh nghiệp, sau đó cộng các giá trị đó vào với nhau. Khi sử dụng phương pháp này, bất cứ giao dịch bằng tiền nào đều cũng phải được ghi nhận, cho dù đó là khoản tiền mua văn phòng phẩm có giá trị rất nhỏ. Hơn nữa, báo cáo sử dụng phương pháp này có tính chất liệt kê các khoản mục phát sinh trong kỳ mà không có sự so sánh với kỳ trước. Điều này gây ra khó khăn cho người sử dụng.

3.2 Lập báo cáo theo phương pháp gián tiếp

Phương pháp thứ hai là phương pháp lập báo cáo gián tiếp. Báo cáo được lập dựa trên báo cáo kết quả kinh doanh và bảng cân đối kế toán. Xuất phát điểm của phương pháp này là từ lợi nhuận kế toán trước thuế trong hoạt động kinh doanh, sau đó sẽ có những điều chỉnh liên quan đến hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính, cuối cùng sẽ ra được dòng tiền thuần của doanh nghiệp.

Phương pháp này tỏ ra rất hiệu quả khi có thể lập vào cuối năm. Cách thực hiện là sử dụng các số liệu cuối kỳ trước và cuối kỳ này và không cần một kế toán viên chuyên theo dõi dòng tiền. Điều này tiết kiệm cả thời gian, tiền bạc và công sức của doanh nghiệp. Không những thế, việc sử dụng số liệu kỳ trước còn giúp cho người sử dụng báo cáo có cái nhìn tổng quát hơn về tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Do số tiền thuần cuối kỳ là duy nhất nên mặc dù có sử dụng cả hai phương pháp thì cuối cùng bạn đều nhận được những con số giống nhau.

Về việc các hoạt động trong doanh nghiệp như thế nào thì được chia thành hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư hay hoạt động tài chính, bạn có thể tham khảo thêm trong giáo trình F3 ACCA, IAS 07 Statements of Cash flows hoặc tìm hiểu thêm chuẩn mực kế toán Việt Nam số 24.

4. Tạm kết

Dòng tiền là 1 chủ đề quan trọng nhất trong chương trình học của môn F3 ACCA.  Phân tích dòng tiền là bước quan trọng và khá cần thiết trong phân tích cơ bản giúp chúng ta loại bỏ khá nhiều những thủ thuật mà doanh nghiệp có thể áp dụng trong bảng cân đối kế toán (balance sheet) cũng như báo cáo kết quả kinh doanh (income statement). Trong bài viết tới, SAPP sẽ bàn luận về vai trò của báo cáo lưu chuyển tiền tệ và cách toán các khoản mục trên này thông qua một số dạng bài tập thường.