[Hướng dẫn] Phân tích dòng tiền trong doanh nghiệp

Phân tích dòng tiền trong doanh nghiệp không chỉ là việc xem xét dòng tiền vào và ra khỏi doanh nghiệp, đó còn là quá trình tìm hiểu về cách doanh nghiệp quản lý nguồn tài nguyên, đầu tư vào hoạt động nào để tối ưu hóa lợi nhuận và đảm bảo rằng sự cân đối giữa việc thanh toán nợ và thu nợ được duy trì.

1. Tại sao cần phân tích dòng tiền trong doanh nghiệp?

Những phân tích trước đó bao gồm phân tích kế toán, đánh giá tổng quan về tình hình tài chính, phân tích cân bằng tài chính, phân tích kết quả kinh doanh và khả năng sinh lời đã bao quát nhiều khía cạnh về tình hình tài chính, kết quả kinh doanh và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Tuy vậy, những phân tích trên chưa đủ để cung cấp thông tin về khả năng sinh tiền của doanh nghiệp. Điều này đã dẫn đến tình trạng khá phổ biến: Mặc dù một số doanh nghiệp có lãi và có khả năng sinh lợi cao nhưng lại gặp khó khăn về việc duy trì dòng tiền dẫn đến tình trạng thanh toán kém, thậm chí nguy cơ phá sản.

Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp đạt được lợi nhuận nhưng lợi nhuận này lại chủ yếu nằm trong các khoản hàng tồn kho do việc mua nhiều và bán ít, hoặc bị tồn đọng trong các khoản nợ phải thu từ khách hàng. Điều này khiến cho doanh nghiệp liên tục đối mặt với tình trạng thiếu tiền, phải dựa vào việc vay vốn từ các đối tác, thậm chí phải sử dụng các hình thức vay nóng với lãi suất cao để đáp ứng nhu cầu vốn.

Do đó, việc phân tích dòng tiền và tìm ra những giải pháp tối ưu sẽ giúp doanh nghiệp không gặp phải những vướng mắc như trên.

2. Các nội dung cần có khi phân tích dòng tiền

Phân tích dòng tiền trong doanh nghiệp tập trung vào các khía cạnh quan trọng sau:

• Thứ nhất, đánh giá tổng quan về biến động dòng tiền trong khoảng thời gian cụ thể giúp xác định sự thay đổi của dòng tiền theo thời gian và nhận thức về cách tác động của các yếu tố khác nhau đối với sự biến đổi này;
• Thứ hai, phân tích xu hướng và nhịp điệu biến động dòng tiền giúp hiểu rõ hơn về các yếu tố gây ra sự biến đổi trong dòng tiền và có thể dự báo các tình huống sắp tới;
• Thứ ba, phân tích cơ cấu dòng tiền thuần giúp xác định nguồn gốc chính của dòng tiền, liệu doanh nghiệp có đang phụ thuộc nhiều vào các nguồn vốn bên ngoài hay không;
• Thứ tư, phân tích dòng tiền vào và dòng tiền ra để xác định các nguồn dòng tiền vào cùng với cách chúng tác động đến hoạt động kinh doanh, phân tích dòng tiền ra để nhận biết các hạng mục gây ra sự tiêu tốn tiền mặt và cách chúng ảnh hưởng đến sức khỏe tài chính;
• Thứ năm, phân tích mối quan hệ giữa dòng tiền và tình hình tài chính như lợi nhuận, cơ cấu nợ, và tài sản giúp xác định tầm quan trọng của dòng tiền trong việc duy trì sự ổn định tài chính của doanh nghiệp.

Dòng Tiền Tự Do (FCF) Cho Doanh Nghiệp Là Gì?

3. Hướng dẫn phân tích dòng tiền trong doanh nghiệp

Phân tích dòng tiền ra và dòng tiền vào của doanh nghiệp từ các hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính có vai trò quan trọng trong việc đánh giá khả năng tạo ra tiền và cách doanh nghiệp sử dụng tiền trong các hoạt động khác nhau.

3.1. Hướng dẫn phân tích dòng tiền vào của doanh nghiệp

Phân tích dòng tiền vào là so sánh biến động về quy mô, tốc độ tăng trưởng và tỷ trọng của dòng tiền vào (cả tổng số và từng phần) của doanh nghiệp giữa giai đoạn phân tích (như kỳ này, năm nay) và giai đoạn tham chiếu (như kỳ trước, năm trước).

Bằng cách xem xét tình hình biến đổi liên quan đến quy mô, tốc độ và tỷ trọng dòng tiền vào từng hoạt động cụ thể, kết hợp với thông tin chi tiết về các nguồn tiền thu được của doanh nghiệp, chúng ta có thể xác định khả năng tạo ra tiền và nhận thức về xu hướng biến đổi của dòng tiền, từ đó dự báo tình hình dòng tiền lưu chuyển thuần trong tương lai.

• Thứ nhất, nếu tỷ trọng dòng tiền vào từ hoạt động kinh doanh cao cho thấy dòng tiền chủ yếu tạo ra từ hoạt động kinh doanh như tiêu thụ hàng hóa, thu hồi tiền từ khách hàng và các hoạt động liên quan cho thấy doanh nghiệp có khả năng thanh toán tốt;
• Thứ hai, tỷ trọng dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư cao có thể là kết quả của việc thu hồi các khoản đầu tư, nhận lãi từ các hoạt động đầu tư hoặc từ việc nhượng bán tài sản cố định. Tuy nhiên, cần xem xét cụ thể hơn: nếu tiền tăng lên do lãi từ hoạt động đầu tư, điều này có ý nghĩa tích cực. Ngược lại, nếu tiền tăng lên do việc thu hồi từ các khoản đầu tư tài chính gốc hoặc do nhượng bán tài sản cố định, điều này có thể thể hiện sự cần thiết trong việc thanh toán hoặc tình trạng thiếu thốn;
• Thứ ba, nếu tỷ trọng dòng tiền vào từ hoạt động tài chính chủ yếu đến từ việc phát hành cổ phiếu, vốn góp từ cổ đông, hay các khoản vay ngắn hạn và dài hạn, điều này cho thấy doanh nghiệp đã huy động tiền từ cổ đông hoặc từ bên ngoài một cách đáng kể.

3.2. Hướng dẫn phân tích dòng tiền ra của doanh nghiệp

Phân tích dòng tiền ra của doanh nghiệp đòi hỏi việc tính toán và so sánh các khía cạnh về quy mô, tốc độ tăng trưởng (hoặc biến động) và tỷ trọng của dòng tiền ra (cả tổng số và theo từng phần) giữa giai đoạn phân tích (như kỳ này, năm nay) và giai đoạn tham chiếu (như kỳ trước, năm trước).

Bằng cách xem xét tình hình biến đổi liên quan đến quy mô, tốc độ và cơ cấu dòng tiền ra từng hoạt động cụ thể, kết hợp với thông tin chi tiết về các khoản tiền chi ra của doanh nghiệp, người phân tích có thể xác định mức độ chi tiêu, đánh giá tính hợp lý của việc sử dụng tiền và tương đương tiền của doanh nghiệp.

• Thứ nhất, nếu tỷ trọng dòng tiền ra từ hoạt động kinh doanh cao cho thấy rằng trong kỳ đó, doanh nghiệp sử dụng tiền chủ yếu để thực hiện các hoạt động kinh doanh như mua sắm vật tư, hàng hóa, dịch vụ, chi trả cho người bán, thanh toán tiền lương cho nhân viên, chi trả lãi vay, hoặc nộp thuế TNDN. Điều này thường là dấu hiệu tích cực cho thấy hoạt động kinh doanh trong kỳ đó diễn ra thuận lợi và tình hình thanh toán khả quan;
• Thứ hai, trong trường hợp tỷ trọng dòng tiền ra từ hoạt động đầu tư cao cho thấy trong kỳ doanh nghiệp đã tăng cường các hoạt động đầu tư như mua chứng khoán, đóng góp vốn vào các đơn vị khác, cho vay hoặc mua tài sản cố định. Tuy nhiên, việc phân tích cần xem xét cụ thể từng khoản chi tiêu.

Dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang trong giai đoạn phát triển, mở rộng kinh doanh hoặc đổi mới công nghệ có thể thể hiện qua việc sử dụng tiền chủ yếu để đầu tư kinh doanh hoặc mua sắm, xây dựng tài sản cố định (đầu tư theo chiều sâu và chiều rộng).

Trường hợp doanh nghiệp sử dụng tiền để cho vay hoặc mua các công cụ nợ từ các đơn vị khác (như trái phiếu, tín phiếu, kỳ phiếu,…) với mục đích duy trì đầu tư thay vì mục đích kinh doanh, cần liên hệ với thực tế thị trường chứng khoán và tình hình kinh doanh của đơn vị phát hành công cụ nợ để đánh giá tính phù hợp;

• Thứ ba, nếu dòng tiền ra từ hoạt động tài chính chủ yếu là do chi trả vốn góp cho các cổ đông hoặc trả nợ gốc, điều này có thể cho thấy doanh nghiệp đang có sự dư thừa vốn không sử dụng hết, hoặc tình hình kinh doanh không thuận lợi và cần thu hẹp

Quy Trình Thu Chi Tiền Mặt Đầy Đủ Tại Các Doanh Nghiệp

4. Ý nghĩa của phân tích dòng tiền trong doanh nghiệp

Phân tích dòng tiền mang lại những ý nghĩa sau đây:

• Thứ nhất, phân tích dòng tiền là cầu nối giữa thông tin và quyết định, mang đến cái nhìn sâu rộng về khả năng của doanh nghiệp. Việc đánh giá khả năng thanh toán, trả cổ tức, và nâng cao năng lực kinh doanh dựa trên thông tin dòng tiền giúp định hướng tương lai;
• Thứ hai, thông tin về dòng tiền giúp đánh giá sự phụ thuộc của thu nhập dựa vào các dòng tiền tương lai, giúp xác định sự ổn định tài chính trong tương lai;
• Thứ ba, phân tích dòng tiền thuần đem lại cái nhìn rõ ràng về tình trạng tài chính thực sự của doanh nghiệp, tiếp cận nguyên nhân đằng sau sự chênh lệch giữa thu và chi, giúp hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến sự hiện tại;
• Thứ tư, phân tích dòng tiền dự báo cho doanh nghiệp biết được lượng tiền trong tương lai, từ đó đảm bảo khả năng thanh toán hiện tại và nắm bắt mối quan hệ giữa lãi (lỗ) thuần và dòng tiền từ các hoạt động kinh doanh, đầu tư và tài chính;
• Thứ năm, phân tích dòng tiền giải thích sự trái ngược giữa lợi nhuận cao và việc vay tiền để trả nợ, giải thích nguyên nhân việc không thể dùng lợi nhuận để thanh toán các khoản chi phí cơ bản;
• Thứ sáu, thông tin dòng tiền giúp đề xuất biện pháp điều chỉnh phù hợp, bảo vệ an ninh tài chính và hỗ trợ cho các hoạt động của doanh nghiệp. Đối với các quyết định liên quan đến vốn, đầu tư, hoạt động kinh doanh và thanh toán nợ, phân tích dòng tiền đóng vai trò là công cụ quan trọng để xác định chiến lược tài chính hiệu quả.

Ngoài ra, đội ngũ Kế toán, Tài chính có thể tham gia chương trình học CMA, khóa học cung cấp cho học viên kiến thức vững chắc về quản lý kế toán và tài chính, giúp họ hiểu rõ hơn về cách phân tích và đánh giá dòng tiền trong doanh nghiệp. Học viên được học về các khía cạnh quản lý tài chính, từ quản lý chi phí đến phân tích báo cáo tài chính. Những kiến thức này giúp học viên hiểu rõ hơn về cách tài chính ảnh hưởng đến dòng tiền của doanh nghiệp. Khóa học CMA còn giúp học viên nắm vững kỹ thuật dự báo tài chính, bao gồm cả dòng tiền trong tương lai, từ đó hỗ trợ quá trình lập kế hoạch tài chính và đầu tư của doanh nghiệp.

Kết luận

Phân tích dòng tiền đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đánh giá tình hình tài chính của một doanh nghiệp. Không chỉ giúp xác định khả năng tạo tiền và sử dụng tài nguyên tài chính một cách hiệu quả, mà còn cung cấp thông tin quý báu để dự báo tương lai và định hình chiến lược kinh doanh. Sự kết hợp giữa kiến thức về tài chính và kỹ năng phân tích là yếu tố quyết định để thực hiện phân tích dòng tiền có giá trị và đưa ra các quyết định đúng đắn cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.