FP&A là gì? 4 yếu tố quan trọng mà ACCA đem lại giúp bạn thành công với vị trí FP&A
Trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng chú trọng đến việc quản lý tài chính hiệu quả và đưa ra các quyết định chiến lược dựa trên dữ liệu, vai trò của chuyên gia FP&A trở nên vô cùng quan trọng. Để thành công trong vai trò này, các chuyên gia FP&A cần được trang bị một loạt các kỹ năng và kiến thức chuyên sâu. Trong đó, chứng chỉ ACCA nổi bật là một “tấm bảo chứng chuyên môn” đắc lực, cung cấp nền tảng vững chắc giúp bạn tự tin đảm nhận vị trí FP&A. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu FP&A là gì và khám phá 4 yếu tố quan trọng mà chứng chỉ ACCA mang lại, giúp bạn chinh phục và thành công trong vai trò này nhé!
1. FP&A là gì? Bản chất công việc của một FP&A
1.1. FP&A là gì?
FP&A (Financial Planning and Analysis – Phân tích và lập kế hoạch tài chính) là một trong những bộ phận quan trọng trong doanh nghiệp, chuyên trách về phân tích và lập kế hoạch tài chính. Nhiệm vụ chính của FP&A bao gồm thu thập và phân tích dữ liệu tài chính trong quá khứ, lập kế hoạch cho các hoạt động tài chính trong cả ngắn hạn và dài hạn, cũng như lên kế hoạch giải ngân,…
FP&A đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng các quyết định tài chính của tổ chức dựa trên dữ liệu chính xác và phân tích chi tiết. Ngoài ra, FP&A còn có nghiệp vụ dự báo các xu hướng tài chính, chuẩn bị báo cáo tài chính chi tiết, và tham gia vào việc phát triển chiến lược tài chính dài hạn, góp phần vào sự thành công và bền vững của doanh nghiệp.
1.2. Bản chất công việc của một FP&A
Công việc của một chuyên viên FP&A (Financial Planning & Analysis) thường được phân thành ba nhóm chính, bao gồm: Lập kế hoạch và dự báo, Quản lý hiệu suất, và Phân tích tài chính. Mỗi nhóm công việc đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của doanh nghiệp.
- Nhóm 1 – Lập kế hoạch và dự báo: Nhiệm vụ của nhóm lập kế hoạch và dự báo là thu thập dữ liệu từ các bộ phận khác nhau, phân tích kết quả tài chính trong quá khứ và hiện tại, sau đó đưa ra các dự báo tài chính cho tương lai. Họ phải đánh giá các yếu tố kinh tế vĩ mô và vi mô, như lãi suất, lạm phát, hoặc biến động thị trường, để tạo ra các kịch bản dự báo khác nhau, từ đó giúp doanh nghiệp chuẩn bị cho các tình huống xấu hoặc tốt nhất có thể. Bên cạnh đó, FP&A cũng có trách nhiệm giám sát dòng tiền, đảm bảo rằng doanh nghiệp có đủ tiền mặt cho các hoạt động vận hành và đầu tư, đồng thời đưa ra các đề xuất phân bổ vốn hợp lý cho các dự án nhằm tối ưu hóa hiệu quả tài chính. Việc lập kế hoạch và dự báo này không chỉ giúp doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng về tình hình tài chính hiện tại, mà còn cung cấp cơ sở để đưa ra các quyết định chiến lược quan trọng cho tương lai.
- Nhóm 2 – Quản lý hiệu suất: FP&A chịu trách nhiệm theo dõi, đánh giá và báo cáo về hiệu quả tài chính của doanh nghiệp so với các mục tiêu đã đề ra. Họ phân tích dữ liệu tài chính từ nhiều nguồn, bao gồm doanh thu, chi phí và lợi nhuận, để đo lường sự tiến bộ của doanh nghiệp so với kế hoạch ban đầu. FP&A cũng giám sát các chỉ số hiệu suất chính (KPIs) để đảm bảo các bộ phận hoạt động phù hợp với chiến lược tổng thể của doanh nghiệp. Họ cung cấp những báo cáo chi tiết, giúp ban lãnh đạo hiểu rõ tình hình hiện tại và thực hiện các điều chỉnh cần thiết nhằm tối ưu hóa hiệu quả và tăng cường khả năng sinh lời của doanh nghiệp.
- Nhóm 3 – Phân tích tài chính: Trong nhóm công việc này, các chuyên viên FP&A sẽ tiến hành phân tích tài chính chiến lược để hỗ trợ ban lãnh đạo cấp cao trong quá trình ra quyết định, đặc biệt là liên quan đến việc đánh giá các cơ hội đầu tư, mua bán hoặc sáp nhập. Họ cung cấp những thông tin chuyên sâu về cả các yếu tố nội bộ và bên ngoài doanh nghiệp, từ đó giúp nhận diện những rủi ro và cơ hội tiềm năng. Những phân tích này không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa các quyết định tài chính mà còn tạo ra cơ sở dữ liệu vững chắc cho chiến lược phát triển dài hạn.
2. Một FP&A cần sở hữu những kỹ năng gì?
Để thành công trong vai trò FP&A, bạn cần phải sở hữu một loạt các kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm quan trọng. Dưới đây là bốn nhóm kỹ năng chính mà bất kỳ ai đảm nhận vị trí này cũng đều cần phải rèn luyện và phát triển:
2.1. Kỹ năng phân tích toán học tốt, tư duy logic
Trong công việc hàng ngày, chuyên gia FP&A thường xuyên phải đối mặt với khối lượng lớn dữ liệu. Chính vì vậy, kỹ năng phân tích toán học tốt và tư duy logic là yếu tố then chốt đối với chuyên gia FP&A. Một nền tảng tư duy phân tích số liệu vững chắc và sắc bén cho phép FP&A nhận diện xu hướng, xác định nguyên nhân và hậu quả của các biến động tài chính, cũng như đưa ra các dự đoán về tương lai. Việc xử lý dữ liệu một cách hiệu quả và logic không chỉ giúp họ tối ưu hóa việc lập kế hoạch tài chính mà còn hỗ trợ ra quyết định chiến lược, giúp doanh nghiệp tận dụng các cơ hội và giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn.
2.2. Kỹ năng quản lý thời gian
Làm việc ở vị trí chuyên viên phân tích tài chính, bạn sẽ phải xử lý khối lượng công việc lớn và chịu áp lực từ nhiều phía, từ các phòng ban khác nhau đến các cấp quản lý cao hơn. Do đó, kỹ năng quản lý thời gian trở nên cực kỳ quan trọng. Bạn cần có khả năng lập kế hoạch công việc chi tiết, xác định rõ các ưu tiên để đảm bảo rằng các nhiệm vụ quan trọng được hoàn thành đúng hạn mà không gây ra căng thẳng. Đồng thời, bạn cũng cần biết phân bổ thời gian hợp lý cho từng nhiệm vụ, giảm thiểu sự lãng phí thời gian và tối ưu hóa hiệu suất công việc.
2.3. Nhạy cảm với những biến động về tài chính
Đây là một kỹ năng thiết yếu đối với bất kỳ chuyên viên phân tích tài chính nào, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường tài chính luôn thay đổi không ngừng. Thực tế cho thấy, thị trường tài chính bị ảnh hưởng bởi vô số yếu tố như biến động kinh tế toàn cầu, thay đổi chính sách của chính phủ, các sự kiện địa chính trị, hay những biến động không lường trước từ các thị trường khác nhau. Chính vì vậy, nhạy cảm với những biến động về tài chính không chỉ giúp các chuyên viên FP&A phản ứng nhanh chóng mà còn đưa ra các chiến lược điều chỉnh kịp thời nhằm bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp.
2.4. Kỹ năng ứng xử linh hoạt, giải quyết vấn đề tốt
Trong quá trình phân tích các dự án, không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra suôn sẻ bởi các vấn đề ngoài ý muốn có thể xuất hiện bất cứ lúc nào. Khi đối mặt với những tình huống này, khả năng ứng biến linh hoạt của chuyên viên FP&A trở nên vô cùng quan trọng.
Bạn cần có khả năng phân tích nhanh chóng tình huống, xác định nguyên nhân gốc rễ của vấn đề và đưa ra các giải pháp thích hợp một cách kịp thời để đảm bảo rằng tiến độ của dự án không bị ảnh hưởng. Khả năng giải quyết vấn đề hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và tổn thất cho doanh nghiệp, đồng thời duy trì được sự ổn định và liên tục trong hoạt động tài chính.
Do tính chất công việc đòi hỏi phải ra quyết định dựa trên dữ liệu chính xác và không được để cảm xúc chi phối, nên vai trò này không phù hợp với những người có xu hướng “cảm tính”. Thay vào đó, chuyên viên FP&A phải có sự quan sát tỉ mỉ, phân tích kỹ lưỡng và phản ứng nhanh nhạy để đảm bảo các dự án luôn đi đúng hướng.
3. Những trở ngại thường gặp khi đảm nhận vị trí FP&A
3.1. Thiếu kỹ năng phân tích nâng cao
Để đưa ra quyết định tài chính chiến lược, chuyên viên FP&A cần phải thành thạo trong kỹ năng phân tích vĩ mô và vi mô. Tuy nhiên, nhiều chuyên viên FP&A vẫn gặp khó khăn trong việc nắm bắt và vận dụng các kỹ năng phân tích này một cách hiệu quả. Điều này không chỉ làm giảm khả năng đánh giá chính xác các yếu tố bên ngoài và nội bộ doanh nghiệp, mà còn hạn chế khả năng đưa ra những quyết định tài chính mang tính chiến lược.
Để khắc phục, bạn cần không ngừng nâng cao kiến thức về phân tích vĩ mô (được cung cấp trong các môn như BT/F1 và SBL), chẳng hạn như hiểu rõ các tác động của biến động thị trường, chính sách kinh tế, và tình hình chính trị toàn cầu. Đồng thời, việc thành thạo phân tích vi mô, bao gồm khả năng đọc hiểu và đánh giá báo cáo tài chính chi tiết, sẽ giúp đưa ra các chiến lược tài chính phù hợp và hiệu quả hơn. Đây đều là những kỹ năng có sự liên kết mật thiết với các môn học ACCA như Financial Reporting (FR) và Strategic Business Reporting (SBR), hỗ trợ đáng kể trong việc nâng cao khả năng phân tích dữ liệu tài chính.
3.2. Hạn chế trong hiểu biết ngành và thị trường
Một chuyên viên FP&A cần nắm vững các xu hướng mới nhất trong lĩnh vực tài chính và các quy định pháp lý liên quan. Việc thiếu kiến thức sâu rộng về ngành mà công ty đang hoạt động sẽ dẫn đến những sai sót trong việc phân tích và dự báo, gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định kinh doanh.
3.3. Kinh nghiệm thực tiễn hạn chế
Kinh nghiệm làm việc trong các dự án tài chính phức tạp hoặc đa quốc gia giúp nâng cao khả năng xử lý tình huống và ra quyết định, nhưng đối với những người chưa từng đảm nhiệm các vị trí quản lý hoặc lãnh đạo, đây là một trở ngại đáng kể.
3.4. Thiếu chứng chỉ chuyên môn
Các chứng chỉ chuyên môn tài chính không chỉ mang lại kiến thức chuyên sâu mà còn là minh chứng rõ ràng về năng lực của một chuyên viên FP&A. Thông thường, đối tượng chính sử dụng kết quả công việc của vị trí này là các quản lý cấp cao như giám đốc, CFO và các lãnh đạo chiến lược. Họ sẽ yêu cầu những phân tích tài chính có độ chính xác cao và những giải pháp mang tính chiến lược.
Do đó, chuyên viên FP&A cần phải có kiến thức chuyên sâu và năng lực cao để đáp ứng được yêu cầu công việc phức tạp này. Những nhân sự chưa được chứng nhận hoặc thiếu chứng chỉ chuyên môn thường không được đánh giá cao vì thiếu hụt những nền tảng cần thiết về tài chính và quản lý, điều mà các nhà quản lý cấp cao mong đợi. Chính vì vậy, chứng chỉ như ACCA không chỉ là thước đo về trình độ chuyên môn mà còn là sự đảm bảo về khả năng phân tích tài chính và tư duy chiến lược.
4. Lộ trình thăng tiến lên vị trí FP&A
4.1. Nhu cầu của thị trường Việt Nam hiện nay đối với vị trí FP&A
Hiện nay, thị trường Việt Nam đang chứng kiến sự gia tăng nhu cầu đối với các vị trí FP&A bởi sự tác động của nhiều yếu tố:
- Sự phát triển của nền kinh tế: Với tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định và sự hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng chú trọng đến việc nâng cao hiệu quả hoạt động và ra quyết định dựa trên dữ liệu.
- Sự cạnh tranh ngày càng gay gắt: Để tồn tại và phát triển trong môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh, các doanh nghiệp cần có một đội ngũ tài chính chuyên nghiệp, có khả năng phân tích và dự báo chính xác, từ đó đưa ra những chiến lược kinh doanh hiệu quả.
- Sự phát triển của công nghệ: Sự ra đời của các công cụ phân tích dữ liệu hiện đại như AI, Big Data giúp cho công việc của các chuyên viên FP&A trở nên hiệu quả hơn, đồng thời mở ra nhiều cơ hội việc làm mới.
4.2. Lộ trình thăng tiến lên vị trí FP&A
FP&A là một vị trí đòi hỏi sự hiểu biết sâu rộng về phân tích tài chính và quản lý chiến lược, vì vậy, thông thường chỉ những chuyên viên đã tích lũy đủ kinh nghiệm và kỹ năng mới có thể đảm nhận vai trò này một cách hiệu quả. Những ứng viên phù hợp thường xuất phát từ các vị trí đã làm quen với các nghiệp vụ tài chính nâng cao và quản lý.
Trong chức năng tài chính doanh nghiệp, nhóm Solution architect đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và triển khai các chiến lược quản trị tài chính. Các chuyên viên trong nhóm này thường dễ dàng thăng tiến lên vị trí FP&A, vì họ đã tích lũy kinh nghiệm từ các vai trò như Kế toán quản trị, Senior Corporate Finance, Financial Controller hoặc Internal Auditor. Kinh nghiệm trong các vị trí này giúp họ quen thuộc với việc phân tích tài chính, quản trị chi phí và lập ngân sách, qua đó trang bị cho họ những kỹ năng cần thiết để thực hiện các nhiệm vụ trong vai trò FP&A.
Ngoài ra, một con đường thăng tiến đáng chú ý lên vị trí FP&A là từ các đội ngũ làm việc tại các công ty BIG4. Các chuyên viên trong lĩnh vực kiểm toán và tư vấn Deal/M&A tại những công ty này thường sở hữu sự am hiểu sâu sắc về phân tích tài chính và các giao dịch phức tạp. Họ tích lũy được kinh nghiệm phong phú trong việc giải quyết các vấn đề tài chính chiến lược và dự đoán xu hướng thị trường. Kinh nghiệm này không chỉ giúp họ phát triển khả năng phân tích và đánh giá tài chính một cách toàn diện, mà còn trang bị cho họ những kỹ năng cần thiết để có thể nhanh chóng thích nghi và đảm nhận các nhiệm vụ trong môi trường FP&A.
4.3. Mức lương trung bình của vị trí FP&A
Mức lương của vị trí FP&A thường được đánh là khá hấp dẫn. Trung bình, các chuyên viên trong lĩnh vực này có thể nhận lương khoảng 17 triệu đồng mỗi tháng. Tuy nhiên, mức lương có thể thay đổi đáng kể tùy thuộc vào kinh nghiệm và cấp bậc của từng cá nhân. Đối với những nhân viên mới vào nghề hoặc có ít kinh nghiệm, mức lương thường khởi điểm từ khoảng 8 triệu đồng mỗi tháng. Ngược lại, những chuyên viên dày dạn kinh nghiệm và đảm nhận các vai trò quản lý có thể kiếm được mức lương lên tới khoảng 45 triệu đồng mỗi tháng.
5. 4 yếu tố quan trọng mà ACCA đem lại giúp bạn thành công với vị trí FP&A
Với hệ thống gồm 15 môn học và được chia thành 3 cấp độ từ Kiến thức ứng dụng, Kỹ năng ứng dụng đến Chuyên môn chiến lược, chứng chỉ ACCA đóng vai trò then chốt trong việc định hình và phát triển sự nghiệp trong ngành Kế toán, Kiểm toán và Tài chính, cung cấp kiến thức toàn diện từ căn bản đến nâng cao, phù hợp với mọi giai đoạn của sự nghiệp. Dưới đây là 4 yếu tố cốt lõi mà ACCA mang lại giúp bạn vươn tới thành công trong vai trò FP&A.
5.1. Kiến thức chuyên sâu và toàn diện
Chứng chỉ ACCA cung cấp một lộ trình học tập toàn diện, trang bị cho các chuyên gia FP&A kiến thức sâu rộng và đa dạng trong các lĩnh vực quan trọng như kế toán, tài chính, quản lý rủi ro, thuế, luật pháp và kiểm toán. Ví dụ, các môn học như FR/F7 và AA/F8 cung cấp nền tảng vững chắc về cách lập và phân tích báo cáo tài chính cũng như quy trình kiểm toán. Môn LW/F4 giúp bạn nắm vững các quy định pháp lý ảnh hưởng đến doanh nghiệp, trong khi TX/F6 trang bị kiến thức về quản lý thuế.
Những kiến thức và kỹ năng thu được từ các môn học này không chỉ giúp chuyên gia FP&A hiểu rõ các khía cạnh tài chính của doanh nghiệp mà còn đảm bảo họ có khả năng áp dụng các kỹ năng phân tích và báo cáo tài chính một cách chính xác và hiệu quả. Chứng chỉ ACCA, với sự kết hợp giữa lý thuyết chiến lược và thực tiễn, giúp lấp đầy mọi khoảng trống về kiến thức và kỹ năng chuyên môn.
5.2. Kỹ năng phân tích và dự báo tài chính
Các môn học trong chương trình ACCA như MA/F2 sẽ cung cấp cho người học các kỹ thuật lập kế hoạch và kiểm soát chi phí, FM/F9 đào tạo các kỹ năng dự báo tài chính, từ việc xây dựng các mô hình tài chính đến việc dự đoán xu hướng và rủi ro tài chính,… Bên cạnh đó, môn PM/F5 cũng cung cấp các phương pháp phân tích chi phí và kỹ thuật đo lường hiệu suất, giúp các chuyên gia FP&A áp dụng các chiến lược phân tích hiệu quả hơn.
Kiến thức từ những môn học này cho phép các chuyên gia FP&A thực hiện các phân tích chi tiết và chính xác, giúp họ thiết lập các kế hoạch tài chính chiến lược và đưa ra dự báo dựa trên dữ liệu thực tế. Việc nắm vững những phương pháp phân tích và dự báo tài chính này là điều cần thiết để đưa ra các quyết định chiến lược có cơ sở và hiệu quả, đảm bảo sự phát triển bền vững và thành công của doanh nghiệp.
5.3. Tiêu chuẩn và đạo đức nghề nghiệp
Chương trình ACCA không chỉ cung cấp kiến thức kỹ thuật mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của đạo đức nghề nghiệp thông qua khóa học Đạo đức nghề nghiệp hoặc khóa học Đạo đức và kỹ năng nghề nghiệp (Ethics and Professional Skills). Khóa học này trang bị cho học viên các kỹ năng cần thiết để xử lý các tình huống phức tạp một cách đạo đức và hợp pháp, từ việc tuân thủ quy định và chuẩn mực nghề nghiệp đến việc giải quyết các xung đột lợi ích một cách công bằng.
Việc tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức cao không chỉ giúp chuyên gia FP&A xây dựng lòng tin với các bên liên quan mà còn nâng cao uy tín cá nhân và nghề nghiệp. Sự công nhận từ ACCA, một tổ chức uy tín toàn cầu, không chỉ là minh chứng cho sự cam kết với các giá trị đạo đức mà còn tăng cường sự tự tin của chuyên gia FP&A trong việc thuyết phục các đối tác, khách hàng và các bên liên quan khác. Điều này không chỉ hỗ trợ trong việc xây dựng các mối quan hệ công việc bền chặt mà còn góp phần vào sự thành công và phát triển bền vững trong sự nghiệp.
5.4. Công nhận toàn cầu
Với ACCA, chuyên gia FP&A có thể tự tin ứng tuyển vào các vị trí cao cấp trong lĩnh vực tài chính ở bất kỳ đâu trên thế giới. Chứng chỉ này không chỉ mở ra cánh cửa vào các cơ hội việc làm toàn cầu mà còn cung cấp nền tảng vững chắc để thăng tiến lên các vị trí lãnh đạo như Giám đốc Tài chính (CFO) hoặc các vị trí quản lý tài chính cấp cao khác.
Sự công nhận toàn cầu của ACCA là một trong những yếu tố quan trọng giúp chuyên gia FP&A không chỉ phát triển sự nghiệp trong nước mà còn chinh phục thị trường lao động quốc tế, xóa bỏ các rào cản về địa lý cũng như ngôn ngữ, mở rộng phạm vi ảnh hưởng và thăng tiến trong sự nghiệp tài chính của mình.
Tóm lại, FP&A là một lĩnh vực vô cùng quan trọng trong hoạt động của doanh nghiệp. Chuyên viên FP&A đóng vai trò cầu nối giữa dữ liệu tài chính và quyết định kinh doanh, giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững. Để thành công trong vai trò này, việc sở hữu một chứng chỉ chuyên nghiệp như ACCA là điều vô cùng cần thiết. Chứng chỉ ACCA không chỉ cung cấp kiến thức chuyên sâu mà còn giúp chuyên viên FP&A nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường lao động ngày càng khốc liệt.
