Tối ưu hóa hiệu quả tài chính với kế toán quản trị ở doanh nghiệp xây lắp

Ngành xây lắp (xây dựng & lắp ráp) có đặc thù là các dự án kéo dài, vốn đầu tư lớn, thanh toán theo tiến độ và chịu ảnh hưởng mạnh từ biến động kinh tế. Vì vậy, loại hình doanh nghiệp này thường gặp nhiều thách thức trong quản trị tài chính, đặc biệt là về chi phí, dòng tiền, huy động vốn và hệ thống quản lý. Đây cũng chính là lý do doanh nghiệp xây lắp rất cần ứng dụng Kế toán Quản trị vào công tác Kế toán – Tài chính tại doanh nghiệp.

Cùng SAPP Academy tìm hiểu về ứng dụng của Kế toán Quản trị ở doanh nghiệp xây lắp trong bài viết sau.

1. Lợi ích chung của Kế toán Quản trị

Kế toán Quản trị đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin tài chính và phi tài chính phục vụ cho quá trình ra quyết định. Các thông tin của Kế toán Quản trị có thể hỗ trợ doanh nghiệp trong nhiều mặt bao gồm:

• Tối ưu hóa chi phí: Kế toán Quản trị giúp phân tích chi phí, xác định hệ thống định mức chi phí phù hợp nhằm kiểm soát và cải thiện hiệu quả nguồn lực.
• Dự báo và lập ngân sách: Dựa trên dữ liệu lịch sử và xu hướng thị trường, Kế toán Quản trị có thể xây dựng ngân sách và dự báo tình hình hoạt động kinh doanh.

• Nâng cao hiệu quả vận hành: Kế toán Quản trị phân tích, đánh giá hiệu quả hoạt động để phân bổ nguồn hợp lý.

• Quản lý rủi ro toàn diện: Các thông tin của Kế toán Quản trị giúp người làm tài chính nhận diện các rủi ro tài chính, vận hành và thị trường có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp.

• Định hướng chiến lược dài hạn: Kế toán Quản trị hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng chiến lược phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh.

2. Các vấn đề mà doanh nghiệp xây lắp gặp phải trong quá trình quản trị tài chính

2.1. Biến động chi phí nguyên vật liệu

Đối với các doanh nghiệp xây lắp, chi phí nguyên vật liệu thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất. Trong khi đó, giá vật liệu xây dựng thường không ổn định, thường xuyên có sự thay đổi do cung – cầu, lạm phát, chi phí vận chuyển,… Nếu không kiểm soát tốt, doanh nghiệp có thể bị giảm lợi nhuận, mất cân đối dòng tiền và gặp khó khăn trong thực hiện dự án.

2.2. Dòng tiền không ổn định dễ mất kiểm soát

Dòng tiền trong doanh nghiệp xây lắp thường không ổn định do đặc điểm thanh toán theo tiến độ. Trong khi đó, các dự án xây dựng lớn thường kéo dài qua nhiều kỳ kế toán hoặc nhiều năm, đòi hỏi nhà quản trị phải có kế hoạch quản lý dòng tiền phù hợp, dự báo thu nhập chính xác và có kế hoạch quản trị rủi ro toàn diện. Bất cứ sự chậm trễ không lường trước nào đều có khả năng gây ra ảnh hưởng lớn đến dòng tiền và khả năng thanh toán, chi trả của doanh nghiệp.

2.3. Khó khăn trong việc huy động vốn và quản lý nợ

Doanh nghiệp xây lắp thường cần nguồn vốn lớn để triển khai dự án. Việc vay ngân hàng với lãi suất cao có thể tạo áp lực tài chính, đặc biệt khi dự án bị chậm tiến độ hoặc thanh toán bị trì hoãn. Việc quản lý nợ thiếu hiệu quả có thể dẫn đến mất cân đối dòng tiền, gia tăng nợ xấu và ảnh hưởng đến khả năng hoạt động.

2.4. Thách thức trong việc dự đoán lợi nhuận

Doanh nghiệp xây lắp gặp nhiều khó khăn trong việc dự đoán lợi nhuận do thời gian sản xuất dài, chi phí dễ bị biến động. Ngoài ra, chậm tiến độ dự án, phát sinh chi phí ngoài kế hoạch và rủi ro thanh toán từ chủ đầu tư cũng ảnh hưởng đến lợi nhuận thực tế. 

3. Lợi ích của việc áp dụng Kế toán Quản trị đối với doanh nghiệp xây lắp

3.1. Kiểm soát chi phí hiệu quả

Kế toán quản trị cung cấp công cụ là các bộ chỉ số giúp giám sát hiệu quả hoạt động dựa trên chi phí. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể phát hiện ra các vấn đề trong quá trình hoạt động, hạn chế lãng phí và tránh các khoản chi vượt mức. 

3.2. Tăng cường quản lý dòng tiền

Kế toán quản trị giúp doanh nghiệp theo dõi và dự báo dòng tiền chính xác hơn, đảm bảo khả năng thanh toán và duy trì hoạt động ổn định. Nhờ phân tích dòng tiền vào – ra, doanh nghiệp có thể lập kế hoạch chi tiêu hợp lý, tối ưu thời điểm thu hồi công nợ và thanh toán cho nhà cung cấp. 

3.3. Quản lý và tối ưu hóa cấu trúc vốn

Kế toán quản trị giúp doanh nghiệp xây lắp xác định tỷ lệ vốn vay và vốn chủ sở hữu hợp lý, đảm bảo cân bằng giữa rủi ro tài chính và khả năng sinh lời. Bằng cách phân tích chi phí vốn và hiệu suất sử dụng vốn, doanh nghiệp có thể đưa ra quyết định huy động vốn hiệu quả, tránh phụ thuộc quá mức vào nợ vay. Đồng thời, kế toán quản trị hỗ trợ đánh giá khả năng thanh toán, quản lý công nợ và tối ưu hóa dòng tiền để duy trì sự ổn định tài chính. 

3.4. Gia tăng tính chính xác của dự báo

Cải thiện độ chính xác của dự báo là một trong những lợi ích của việc ứng dụng Kế toán Quản trị. Việc này có thể được thực hiện nhờ vào các công cụ và mô hình của Kế toán Quản trị phân tích tình hình tài chính theo các kịch bản biến động kinh tế, cách lưu trữ có hệ thống dữ liệu. 

3.5. Xây dựng và tối ưu hệ thống thông tin phục vụ cho việc quản lý

Hệ thống thông tin Kế toán Quản trị giúp chuẩn hóa quy trình thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu tài chính. Bên cạnh đó, Báo cáo Kế toán Quản trị có thể được xây dựng theo hình thức tùy chỉnh, tự động hóa giúp nâng cao hiệu quả ra quyết định và tối ưu hóa hiệu suất doanh nghiệp.

4. Một vài công cụ Kế toán Quản trị có thể áp dụng trong doanh nghiệp xây lắp

4.1. Công cụ quản trị chi phí

4.1.1. Phân tích biến động (Variance Analysis)

Biến động là sự khác biệt giữa số tiền được trong ngân sách và số tiền thực sự phát sinh trong thực tế. Trong quá trình phân tích, nhà Quản trị có thể phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công trực tiếp, biến động chi phí sản xuất để đánh giá hiệu quả hoạt động.

Việc theo dõi các biến động có thể giúp doanh nghiệp phát hiện ra các vấn đề kịp thời để có kế hoạch thay đổi. 

4.2. Công cụ quản trị dòng tiền

4.2.1. Dự báo dòng tiền (Cash Flow Forecasting)

Dự báo dòng tiền (Cash Flow Forecasting) là công cụ quan trọng trong kế toán quản trị, giúp doanh nghiệp xây lắp lên kế hoạch tài chính dài hạn và ngắn hạn, đảm bảo rằng doanh nghiệp có đủ tiền mặt để duy trì hoạt động trong suốt quá trình thi công. Quá trình này bao gồm việc ước tính và theo dõi các khoản thu và chi trong một khoảng thời gian xác định, thường là hàng tháng, hàng quý hoặc theo từng giai đoạn của dự án.

4.3. Công cụ quản trị vốn

Kế toán Quản trị đóng vai trò theo dõi, đo lường và cung cấp các chỉ số quan trọng, giúp nhà quản trị có cái nhìn sâu sắc về tình hình kinh doanh và vận hành của doanh nghiệp, đặc biệt trong việc quản lý vốn lưu động hiệu quả. Một vài chỉ số mà doanh nghiệp xây lắp có thể sử dụng bao gồm: 

• Quản trị các khoản phải thu (Accounts Receivable Management): Dự kiến thu tiền mặt, Tỷ lệ vòng quay các khoản phải thu, Kỳ thu tiền trung bình, Thời gian thu hồi các khoản phải thu (DSO), Nợ xấu trên doanh thu, Tỷ lệ thanh toán theo tiến độ,…
• Quản lý các khoản phải trả (Accounts Payable Management): Tỷ lệ vòng quay các khoản phải trả, Chi tiêu cho mỗi nhà cung cấp, Tỷ lệ thanh toán trễ, Tỷ lệ chiết khấu thanh toán sớm, Chỉ số thanh toán đúng hạn,…

4.4. Công cụ dự báo tài chính

4.4.1. Mô hình tài chính

Mô hình tài chính là công cụ mạnh mẽ trong việc dự báo và phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. Nó giúp dự đoán kết quả tài chính trong tương lai dựa trên các giả định về doanh thu, chi phí, đầu tư và các yếu tố khác. Mô hình tài chính có thể được xây dựng dưới dạng bảng tính (Excel) hoặc phần mềm chuyên dụng, giúp dự báo các chỉ số quan trọng như lợi nhuận, dòng tiền, tài sản và nợ. Tùy vào mô hình của doanh nghiệp mà nhà Quản trị có thể điều chỉnh doanh nghiệp tương ứng. 

Các loại mô hình tài chính phổ biến:

• Mô hình Dòng tiền chiết khấu (Discounted Cash Flow – DCF): Sử dụng để ước tính giá trị hiện tại của doanh nghiệp hoặc dự án bằng cách chiết khấu các dòng tiền dự báo trong tương lai.
• Mô hình Lợi nhuận và Lỗ (Profit and Loss – P&L) Statement: Dự báo doanh thu, chi phí và lợi nhuận trong một kỳ dự báo.
• Mô hình cân đối kế toán (Balance Sheet Forecasting): Dự báo tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu trong tương lai.
• Mô hình Dòng tiền tự do (Free Cash Flow – FCF): Phân tích khả năng tạo ra dòng tiền của doanh nghiệp sau khi trừ chi phí đầu tư cần thiết.

4.4.2. Lập kế hoạch kịch bản

Lập kế hoạch kịch bản là một công cụ quan trọng trong kế toán quản trị, giúp dự báo và chuẩn bị cho các tình huống tài chính khác nhau dựa trên các yếu tố biến động (như thị trường, chi phí nguyên liệu, lãi suất, hay thay đổi trong quy định pháp lý). Thông qua việc lập kế hoạch cho nhiều kịch bản, doanh nghiệp có thể đưa ra các quyết định linh hoạt và tối ưu hóa chiến lược tài chính.

5. Doanh nghiệp cần làm gì để ứng dụng Kế toán Quản trị hiệu quả

5.1. Nhà Quản trị cần thay đổi tư duy về Kế toán Quản trị

Hiện nay, phần lớn các doanh nghiệp vẫn chủ yếu tập trung vào Kế toán Tài chính nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý, báo cáo thuế và công bố thông tin tài chính. Tuy nhiên, Kế toán Quản trị lại đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin chiến lược giúp doanh nghiệp hiểu rõ tình hình tài chính nội bộ, tối ưu hóa hoạt động và ra quyết định chính xác hơn. Do đó, nếu chỉ tập trung vào Kế toán Tài chính mà bỏ qua Kế toán Quản trị, doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc quản lý chi phí, tối ưu hóa nguồn lực và duy trì lợi thế cạnh tranh.

Chính vì vậy, các nhà quản trị cần thay đổi tư duy, nhìn nhận lại hệ thống kế toán – tài chính của doanh nghiệp và bổ sung các hoạt động Kế toán Quản trị. Việc xây dựng một hệ thống kế toán toàn diện không chỉ giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn về mặt tài chính mà còn hỗ trợ ra quyết định chiến lược một cách hiệu quả hơn.

5.2. Nâng cao trình độ của các nhân sự Kế toán – Tài chính           

Để triển khai hiệu quả Kế toán Quản trị, doanh nghiệp cần có đội ngũ nhân sự có chuyên môn cao và hiểu biết sâu về lĩnh vực này. Việc nâng cao trình độ của nhân sự Kế toán – Tài chính không chỉ giúp họ thực hiện tốt công việc hiện tại mà còn giúp doanh nghiệp có được nguồn lực chất lượng để phát triển lâu dài.

Ngoài việc học hỏi thông qua công việc thực tế, các nhân sự kế toán – tài chính cần chủ động tham gia các chương trình đào tạo chuyên sâu về Kế toán Quản trị. Một trong những chương trình uy tín và phổ biến nhất hiện nay là CMA Hoa Kỳ (Certified Management Accountant).

Chương trình CMA không chỉ cung cấp kiến thức chuyên môn về Kế toán Quản trị mà còn giúp nâng cao năng lực phân tích tài chính, kiểm soát rủi ro và ra quyết định chiến lược. Những năng lực này rất quan trọng để một chuyên gia tài chính có thể hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, lập kế hoạch tài chính và xây dựng các chiến lược phát triển bền vững.

Để tìm hiểu thêm về chứng chỉ CMA Hoa Kỳ, nhà Quản trị có thể đọc thêm tại: https://sapp.edu.vn/bai-viet-cma/chung-chi-cma-la-gi/                                                                                               

6. Kết bài

Có thể thấy, Kế toán Quản trị là công cụ không thể thiếu đối với doanh nghiệp xây lắp giúp kiểm soát và quản trị chi phí, tối ưu hóa nguồn vốn, tăng cường quản lý dòng tiền. Do đó, Nhà Quản trị Tài chính không thể bỏ qua công tác Kế toán Quản trị trong doanh nghiệp.