# Nguyên Tắc Giá Gốc Trong Kế Toán - Định Nghĩa, Nội Dung

Tại các doanh nghiệp, thông tin kế toán đa dạng và phục vụ cho nhiều đối tượng và mục đích khác nhau. Để đảm bảo tính nhất quán và đáng tin cậy của thông tin kế toán, cần áp dụng nguyên tắc và chuẩn mực. Trong số 7 nguyên tắc kế toán, nguyên tắc giá gốc là một khía cạnh quan trọng. Cùng SAPP Academy khám phá chi tiết về nguyên tắc này và vai trò của nó trong quá trình kế toán.

1. Định nghĩa nguyên tắc giá gốc trong kế toán

Định nghĩa nguyên tắc giá gốc trong kế toán

1.1. Định nghĩa giá gốc

Nguyên tắc giá gốc là một trong 7 nguyên tắc kế toán được áp dụng trong chế độ kế toán Việt Nam. Nhưng trước tiên, chúng ta cần hiểu rõ về khái niệm "giá gốc" là gì. Giá gốc đơn giản là nguyên giá của một hàng hóa hoặc sản phẩm.

1.2. Nguyên tắc giá gốc là gì?

Theo nguyên tắc giá gốc (historical cost principle), tài sản được ghi nhận dựa trên giá gốc. Giá gốc của tài sản được xác định dựa trên số tiền đã trả, phải trả hoặc tính theo giá trị hợp lý tại thời điểm ghi nhận tài sản. Do đó, theo nguyên tắc giá gốc, các đối tượng kế toán, đặc biệt là tài sản, sẽ được ghi nhận dựa trên giá gốc ban đầu và không dựa trên giá trị thị trường của chúng. Nguyên tắc giá gốc không quan tâm đến giá trị hợp lý hoặc giá trị thị trường, và không đánh giá lại giá trị của tài sản.

Nguyên tắc giá gốc được lý giải như sau: Việc đánh giá tài sản thường không ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế của doanh nghiệp dù đánh giá lại theo giá thị trường giá gốc có tăng hoặc giảm vì tài sản doanh nghiệp thường mua để phục vụ sản xuất và sử dụng nội bộ chứ không sử dụng cho mục đích kinh doanh mua bán, bởi vậy tài sản sẽ ghi nhận theo giá gốc trong trường hợp giả định doanh nghiệp hoạt động liên tục.

2. Công thức tính giá gốc và các chi phí liên quan

Công thức tính giá gốc và các chi phí

Công thức tính giá gốc được xác định bằng tổng của các khoản như sau:

Trong đó một số chi phí liên quan trực tiếp để đưa tài sản vào  sử dụng như: chi phí mặt bằng, chi phí bốc dỡ, chi phí chạy thử lắp đặt, lệ phí trước bạ, chi phí nâng cấp,...

3. Nội dung của nguyên tắc giá gốc

Nội dung của nguyên tắc giá gốc

Theo VAS số 1 - Chuẩn mực chung, nội dung của nguyên tắc giá gốc được quy định cụ thể như sau:

• Tài sản phải được ghi nhận dựa trên giá gốc;

• Giá gốc của tài sản được xác định bằng: giá trị thực tế của tài sản tại thời điểm ghi nhận (nếu chưa xác định được giá trị), số tiền đã trả hoặc phải trả;

• Giá gốc của tài sản là cố định và không thay đổi (trừ một số quy định cụ thể khác).

Theo nguyên tắc giá gốc, khi có các giao dịch kinh tế liên quan đến mua tài sản cố định, công cụ dụng cụ, nguyên liệu, vật liệu,... giá trị của chúng được xác định theo giá gốc, không dựa trên giá trị thị trường, tính từ thời điểm mua và bao gồm các chi phí liên quan để đưa chúng vào sử dụng (không bao gồm thuế GTGT). Lưu ý rằng, nguyên tắc này chỉ áp dụng cho việc ghi nhận giá trị các tài sản khi mua và không liên quan đến giá trị thị trường của chúng.

>> Xem thêm:  Nguyên Tắc Thận Trọng Kế Toán Và Những Điều Cần Nắm Rõ

4. Một số ví dụ ứng dụng của nguyên tắc giá gốc trong kế toán doanh nghiệp

Ví dụ nguyên tắc giá gốc trong kế toán

Để hiểu rõ hơn về nguyên tắc giá gốc, chúng ta có thể phân tích ví dụ sau đây:

Ví dụ: Ngày 01/05/2023, Công ty X mua một tài sản cố định A với mục đích sử dụng cho bộ phận bán hàng. Giá mua trước thuế là 130 triệu đồng, thuế GTGT là 10%. Chi phí vận chuyển là 33 triệu đồng đã bao gồm thuế, chi phí lắp đặt và chạy thử là 22 triệu đồng đã bao gồm thuế.

Đến ngày 10/05/2023, giá trị thị trường của tài sản cố định A là 190 triệu đồng. Chúng ta sẽ xác định cách ghi sổ cho tài sản cố định theo nguyên tắc giá gốc.

Hướng dẫn thực hiện:

Nguyên giá của tài sản cố định (giá gốc tài sản) theo phương pháp thuế GTGT được xác định bằng công thức sau:

Nguyên giá = Giá mua theo hóa đơn + Các khoản thuế + Các chi phí liên quan trực tiếp - Chiết khấu, giảm giá (nếu có)

= 130 + 50 - 0 = 180 triệu đồng

Theo nguyên tắc giá gốc, mặc dù  giá trị thị trường của tài sản cố định A vào ngày 10/05/2023 đã tăng lên 190 triệu đồng nhưng giá trị của tài sản cố định A vẫn được ghi nhận theo giá gốc tại thời điểm Công ty X mua là 180 triệu đồng, không phụ thuộc vào biến động của thị trường.

5. Một số lưu ý khi sử dụng nguyên tắc giá gốc

Một số lưu ý khi sử dụng nguyên tắc giá gốc

5.1. Nguyên tắc giá gốc đánh giá không chính xác giá trị tài sản của doanh nghiệp

Do tài sản được ghi nhận theo giá gốc tại thời điểm mua nên sẽ có sự chênh lệch so với giá thị trường tại thời điểm ghi nhận sổ sách. Điều này có thể dẫn đến sự nhầm lẫn hoặc đánh giá không chính xác về tiềm năng của tài sản nếu chỉ dựa trên thông tin ghi trên sổ sách kế toán.

Một giải pháp cho vấn đề này là trong quá trình tồn tại, các tài sản thường được đánh giá lại để phù hợp với giá trị trao đổi trên thị trường. Điều này giúp cập nhật thông tin và đánh giá lại giá trị thực tế của tài sản, từ đó cung cấp thông tin chính xác hơn về tiềm năng của tài sản cho các bên liên quan.

5.2. Nguyên tắc giá gốc áp dụng với nguyên tắc khác

Trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, nguyên tắc giá gốc sẽ cần kết hợp linh hoạt với nguyên tắc hoạt động liên tục để đánh giá lại tài sản cho phù hợp với giá trị thực tế trên thị trường. Trong trường hợp doanh nghiệp phá sản và không hoạt động nữa, tài sản sẽ được sử dụng để trả nợ cho các chủ nợ. Lúc này, tài sản cần được đánh giá lại theo giá trị hợp lý và phù hợp với tình huống hiện tại. Điều này cho thấy, trong các tình huống đặc biệt như phá sản, nguyên tắc giá gốc sẽ không áp dụng một cách tuyệt đối và cần kết hợp với các quy định và nguyên tắc kế toán khác để đảm bảo tính linh hoạt và đáp ứng đúng tình huống cụ thể của doanh nghiệp.

5.3. Tránh mắc phải sai phạm khi xác định giá gốc của tài sản

Việc xác định chính xác giá gốc của tài sản là một yếu tố quan trọng cần lưu ý và đồng thời là một sai phạm mà kế toán doanh nghiệp có thể mắc phải. Trong quá trình xác định giá gốc của tài sản, nhiều kế toán doanh nghiệp ghi nhận các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng là chi phí và ghi sổ vào tài khoản chi phí liên quan. Tuy nhiên, thực tế là các chi phí liên quan trực tiếp này thuộc về nguyên giá của tài sản theo công thức đã được nêu tại phần 2.

Nếu bạn muốn bổ sung và nâng cao kiến thức về nguyên tắc giá gốc và các khía cạnh kế toán liên quan, một lựa chọn hữu ích là tham gia khóa học ACCA online tại SAPP Academy. Khóa học ACCA cung cấp một chương trình học toàn diện về kế toán và tài chính, bao gồm cả nguyên tắc giá gốc và các khía cạnh khác như kế toán tài chính, quản trị tài chính, kiểm toán, quản lý rủi ro và nhiều lĩnh vực khác. Việc tham gia khóa học ACCA online sẽ giúp bạn nắm vững kiến thức và kỹ năng kế toán chuyên sâu, cùng những phương pháp và công cụ cần thiết để áp dụng nguyên tắc giá gốc vào thực tế làm việc.

Tham gia khóa học ACCA online không chỉ giúp bạn nắm vững kiến thức về nguyên tắc giá gốc mà còn mang lại cho bạn những cơ hội nghề nghiệp tốt trong lĩnh vực kế toán và tài chính. Chứng chỉ ACCA được công nhận toàn cầu và có giá trị cao trong cộng đồng kế toán quốc tế, mở ra cánh cửa cho bạn để phát triển sự nghiệp và thăng tiến trong lĩnh vực này.

Tạm kết

Nguyên tắc giá gốc trong kế toán đóng vai trò quan trọng trong xác định giá trị tài sản và đảm bảo tính chính xác của thông tin kế toán. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn và áp dụng đúng nguyên tắc này, việc nâng cao kiến thức và tham gia các khóa học chuyên sâu, như Khóa học ACCA online, là rất quan trọng. Nhờ đó, ta có thể nắm vững nguyên tắc giá gốc và các khía cạnh kế toán liên quan, đồng thời tạo cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực kế toán và tài chính.